The Mosta Archives Banner

AD MAIOREM CASALIS MUSTAE GLORIAM


B'dan il-motto "GHALL-GLORJA AKBAR TAR-RAHAL TAL-MOSTA" qed niddedika dan is-sit, ghalissa bhala subdomain ta' website ohra minhabba xi diffikultajiet, biex iservi ta' repozitorju ghal dak kollu li ghandu x'jaqsam mal-kultura u l-istorja tal-Mosta, u li jiddistingwina minn irhula ohra u jaghmilna kburin li ahna Mostin. Kien hemm hafna aktar artikli li xtaqt indahhal li l-hin u r-rizorsi limitati tieghi ma ppermettewlix. Kelli hafna ambizzjonijiet fejn it-tir kien li nohloq l-akbar enciklopedija fuq l-istorja ta' rahalna u sors ewlieni ghall-kull min irid jirricerka fuqu imma qisu mill-2020 'l hawn ic-cirkostanzi u n-nuqqas ta' sapport wasslu biex kelli nabbanduna kollox hlief ghal xi updates zghar darba kultant.


Ibdel il-Cookie preferences


(Ghall-kliem li jinkiteb differenti bhal Grognet/Grongnet, Girgor/Gregorio, Gio Maria/Gio Marija, ecc. l-ahjar tfittex biz-zewg verzjonijiet separatament)



Mapep tal-Mosta


  • Ghal ricerka li milli ghamilt fuq il-Knisja l-Qadima tal-Mosta u fuq Laqmijiet li kellna mal-mitt sena ilu, ara link.
  • Ghad-dati tal-festi tal-parrocci f'Malta u Ghawdex u kalkoli tad-data meta jigi l-Ghid u kalkoli ohra, ara link.

Kotba fuq il-Mosta

STORJA TAL-MOSTA BIL-KNISJA TAGHHA (Malta 1986), migbura minn E.B. Vella u ohrajn

  • L-EWWEL TAQSIMA

    Topografija; Geologija; Il-Wied; Paleontologija.

  • IT-TIENI TAQSIMA

    Prejstorja; Zmien il-Hagar; Hofor tar-Roti; Dolmens; Hagar Megalitiku; Qabar Neolitiku; Zmien il-Bronz; Musta.

  • IT-TIELET TAQSIMA

    Il-Fenici u l-Kartaginizi; Oqbra Punici; Cimiterji Punici.

  • IR-RABA’ TAQSIMA

    Ir-Rumani; It-Twemmin Nisrani; Dar Rumana; Oqbra; Oqbra ta’ l-Insara; Oqbra tal-familja; Katakombi; Bizantini; Gharab.

  • IL-HAMES TAQSIMA

    Ma’ Sqallija; Il-Matrici tan-Naxxar; Il-Barbareski; Id-Dejma; Attakki tal-Pirati; Rajjes Sinen; L-Gharusa tal-Mosta; Ghaqda ghas-Sahha.

  • IS-SITT TAQSIMA

    L-Ordni ta’ San Gwann; Il-Korsari u t-Torok; L-Assedju l-Kbir.

  • IS-SEBA’ TAQSIMA

    Iz-Zjara ta’ Mons. Dusina; Ghar tal-Vizitazzjoni; Guh u Pesta; Ir-Rahal Parrocca ; Il-Knisja l-Qadima.

  • IT-TMIEN TAQSIMA

    Il-Palazz ta’ Kaspru; Stat tar-Rahal; Knisja ta’ San Silvestru; Knejjes zghar; Il-Pesta l-Kbira.

  • ID-DISA’ TAQSIMA

    Il-Mithna l-Qadima; Knisja ta’ l-Isperanza; Stat tar-Rahal; Konsagrazzjoni tal-Knisja l-Qadima; San Pacifiku; Kunsullier Regu tal-Gran Kruc ta’ l-Ordni Geroslomitan; Limiti tal-Parrocca.

  • L-GHAXAR TAQSIMA

    Il-Francizi; Municipju tan-Naxxar, Mosta u Hal Gharghur.

  • IL-HDAX-IL TAQSIMA

    L-Inglizi; Il-Kmand; Gnien tal-Kmand; Il-Bqija fuq il-Lwogotenenti; Is-Sindki.

  • IT-TNAX-IL TAQSIMA: IR-ROTUNDA – I

    Storja; Il-ghaliex Tonda; Testment u Mewt ta’ Calleja; Ghazla ta’ Schembri; Xogbol tal-Bidu; Tqeghid ta’ l-Ewwel Hagra; Kuntratt ma’ l-Arkitett; Il-Gid ta’ Callejja; Itlob u Erga’ itlob; Bini tal-Koppla; Mewt ta’ Schembri; Ghazla ta’ Mallia; Tarma Knisja u Zzarma Ohra; Te Deum; Mewt ta’ Grognet; L-Anterna; Monument ta’ Mhabba; Nefqa u Zmien.

  • IT-TLETTAX-IL TAQSIMA: IR-ROTUNDA - II

    Deskrizzjoni; Minn Barra; Minn Gewwa; Il-Pjanta; Xebh; Koppli Ohra; Ghejdut; Tifhir.

  • L-ERBATAX-IL TAQSIMA

    Konsagrazzjonl tar-Rotunda; Dawk il-Mostin!; Flagelli ta’ Mard; Toroq u Fortifikazzjonijiet; Xoghlijiet fir-Rotunda.

  • IL-HMISTAX-IL TAQSIMA

    Il-Kungress Ewkaristiku; Il-Mosta tal-lum.

  • ZIEDA I

    L-Ghar ta’ Wied il-Ghasel u San Korradu; San Korradu.

  • ZIEDA II: L-ARKITETT U L-BENNEJ TAR-ROTUNDA

    Gorg Grognet de Vasse; Anglu Gatt.

  • ZIEDA III: MOSTIN LI GHAMLU L-IKBAR GIEH LIR-RAHAL

    It-Tabib Tumas Chetcuti M.D.: Il-Professur Mons. Guzeppi Chetcuti; Monsinjur Mikelang Mlfsud LL.D. J.U.D.

  • ZIEDA IV: ISTITUTI U SOCJETAJIET

    L-Iskola tal-Gvern; Oratorju tal-Qalb Imqaddsa ta’ Gesu; Oratorju tal-Immakulata Koncezzjoni; Istitut tas-Sorijiet Agostinjani; Konferenza ta’ San Vincenz ta’ Pawla; Ulied ta’ Marija; Kazini.

  • ZIEDA V

    Xoghlijiet li qedghin isiru.

  • ZIEDA VI: KAPPILLANI U ARCIPRIETI TAL-MOSTA

    Kappillani; Arciprieti.

  • ZIEDA VII

    Is-Sur E. B. Vella

  • ZIEDA VIII: IKTAR NIES LI GHAMLU UNUR LILL-MOSTA

    Gio Marija Camilleri; Salvu Zahra; Dun Pawlinu Mifsud; P. Avertan M. Fenech, Karmelitan; Il-Monsinjur Edgar Salomone; L-On. Captain Walter Salomone; Dun Ang Camilleri; Is-Surmast Ganni Vella; Mons. Dun Karm Sciberras.

  • ZIEDA IX: GHAQDIET FIL-MOSTA LLUM

    Il-Fratellanzi; MUSEUM (Qasam XL Mosta); Il-MUSEUM tan-Nisa; Is-Sorijiet Frangiskani tal-Qalb ta’ Gesu; Is-Sorijiet tal-Bon Pastur; Il-Boy Scouts tal-Mosta, KAZINI - Il-Banda Nicolo Isouard; Il-Kazin ta’ Santa Marija; Il-Mosta Football Club; Il-Mosta Cycling Club; Il-Kunsill Civiku tal-Mosta.

  • ZIEDA X: IL-MOSTA FL-AHHAR GWERRA DINJIJA

    (a) Arthur Sammut: Targets Militari; Is-Sena 1942; Il-Bomba fuq il-Knisja; Attakki Ohra; Maskri tal-Gas; Is-Sur Emanuel Sammut. (b) Il-Gazzetta Il-Mosta: Is-sena 1942 – Il-Mosta fl-ghar siegha tal-gwerra: Propaganda; 1942 - Sena Deciziva; F’Kaz ta’ Invazjoni; Taht il-Blat; Xeltrijiet; L-Ewwel Vittmi; Il-Luftwaffe kontra l-Aircraft Carrier li ma teghriqx; Stat ta’ Biza’; Sitwazzjoni Kerha; Is-Sibt, il-21 ta’ Marzu. 1942, Il-Mosta b’Luttu Kbir; Trasport; Edukazzjoni; Halib; Skabbja; Xoghol; Informazzjoni; Isqra Mis-Sema; Il-Hamis, Id-9 ta’ April, 1942; Ix-Xhieda ta’ Min Ra, Sama’ u Garrab; X’Qalu l-Gazzetti; Ir-Rotunda fl-Ahbarijiet Internazzjonali; X’Hasbu U X’Jahsbu l-Mostin...; ... u l-Barranin; Petizzjoni ta’ l-Inkurunazzjoni; Id-Difiza fil-Mosta; Ikel; Centru ta’ Produzzjoni ta’ Qamh; Moral u Hsara; It-Tragedja tat-Tlett Itfal; Il-Konvoj ta’ Santa Marija; Chaplains; St John Ambulance Brigade; L-Arcipriet Dun Girgor Borg; Centri Ghar-Rifugjati; George Cross; Festi; Tifkiriet; Quddiesa b’Sufragju Kull Sena; Gheluq.

  • ZIEDA XI: IL-BIDNIJA W IL-LIMITI TAL-MOSTA LLUM

    Il-Bidnija; Il-Bqija tal-Limiti.

  • ZIEDA XII: OPRI U GRAJJIET FIR-ROTUNDA:

    IZJED XOGHLIJIET FIR-ROTUNDA: Tinbidel l-Istatwa Titolari; Id-Damask; Il-Bankun; Qoxra tar-Ram ghall-Koppla; L-Appostli tal-Portiku; Il-Frontispizju tal-Faccata ta’ wara; Lampier tal-Fidda ghal Kuljum.

    GRAJJIET: Petizzjoni Nazzjonali ghad-Definizzjoni tad-Domma ta’ l-Assunzjoni; L-Akkademja Pawlina; Ic-Centinarju tal-Konsagrazzjoni tal-Knisja.

  • ZIEDA XIII

    Malta fi zmien il-bini tal-knisja tal-Mosta.

  • ZIEDA XIV

    Xi taghrif qasir dwar l-iskejjel primarji tal-Mosta: Time-Table; Kapijiet ta’ l-Iskejjel Primarji tal-Mosta matul dan is-Seklu: Skola tas-Subien, Skola tal-Bniet; L-Iskola Lily of the Valley; Skola ta’ l-Artigjanat, Targa Gap; Il-Kindergartens; Is-Sehem tas-Sorijiet Agostinjani fl-Edukazzjoni fil-Mosta.

  • ZIEDA XV: IL-MOSTA LLUM - 1980

    Topografija; Listi u Tabelli Nru 1: It-Toroq tal-Mosta u t-Tul Taghhom; X’lnbidel u X’lntmess; Tifkiriet; Listi u Tabelli Nru 2: Biedja u Sajd; Festi Ewlenin: Il-Milied; Il-Gimgha l-Kbira; Santa Marija: Festi Ohra; Xi Noti Religjuzi Ohra; Drawwiet u Loghob tat-Tfal; Turizmu; Karrozzi tal-Linja li jghaddu mill-Mosta; Bdil ta’ Indirizzi u xi Postijiet li m’ghadhomx jezistu: Listi u Tabelli Nru 5 - Popolazzjoni; Xi Dinjitarji li zaru l-Mosta; Elezzjonijiet Generali (1921-76); Posta u Bolol.

  • ZIEDA XVI: L-INKURUNAZZJONI TA L-ASSUNTA 10 TA’ AWISSU, 1975

    Il-Kwadru ta’ l-Assunta; Il-Petizzjoni ta’ l-Arcipriet tal-Mosta Dun Bert Bezzina, Illum Monsinjur, lill-Arcisqof ta’ Malta Mons. Mikiel Gonzi; Id-Dokument ta’ l-Inkurunazzjoni; Kumitat tas-Sacerdoti; Kumitat tal-Festi Esterni ta’ l-Inkurunazzjoni; Pastorali; Cirkulari tal-Kullegg tal-Kappillani; Programm; Lejl Marjan Pellegrinagg Nazzjonali, Is-Sibt, 2 ta’ Awissu; Innu lill-Assunta Inkurunata; Il-Kuruna tad-Deheb; Sett Lampieri tal-Fidda; It-Tribuna li fuqha saret l-Inkurunazzjoni; Jum l-Ewwel Tqarbina; Jum l-Inkurunazzjoni, il-Hadd 10 ta’ Awissu, Filghaxija; Ritratt-Messagg tal-Papa Pawlu VI; It-Tlieta, 12 ta’ Awissu; Risposta ta’ Mons. Benelli: Lapida ta’ l-Inkurunazzjoni.

  • ZIEDA XVII

    Kronaka; Kelma ta’ Hajr.

IL-MOSTA, IL-MOSTIN U R-ROTUNDA TAGHHOM MATUL IZ-ZMINIJIET, minn George Cassar u Joseph G.M. Borg

  • KAP. 1 - KONSIDERAZZJONIJIET TAL-BIDU

    L-isem ‘Musta’, L-istemma tal-Mosta, Il-motto tal-Mosta, L-Innu tal-Mosta, Innu tal-Mosta, Topografija, Geologija, Il-Wied, Paleontologija.

  • KAP. 2 - IZ-ZMIEN PREISTORIKU (C. 5000 Q.K. - C. 700 Q.K.)

    Il-Preistorja,Zmien il-Hagar, Raddet ir-roti, Kif, meta u ghalfejn saru?, Hagar Megalitiku, Oqbra u fdalijiet ta’ Zmien Neolitiku u Zmien ir-Ram (c. 5000-2500 q.K.), Zmien il-Bronz (c.2500-c.700 q.K.), Id-dolmenijiet.

  • KAP. 3 - IZ-ZMIEN FENICJU-KARTAGINIZ (C. 700 Q.K. — C. 218 Q.K.)

    Oqbra Punici, Cimiterji Punici.

  • KAP. 4 - MINN ZMIEN IR-RUMANI SAL-HAKMA TA’ L-GHARAB (218 Q.K.-1091 W.K.)

    Ir-Rumani, It-twemmin Nisrani, Hjiel tal-kult Pawlin, Abitazzjonijiet Rumani, Oqbra, Oqbra u ipogej Kristjani, L-ipopew f’Tal-Ghammariet, L-ipogew mat-Torri Cumbo, L-Ipogew ta’ Misrah Ghonoq, Oqbra f’Wied il-Ghasel, L-ipogew f’Ta’ Bistra, Il-Vandali, l-Ostrogoti u l-Bizantini, L-Gharab.

  • KAP. 5 - IZ-ZMINIJIET TAN-NOFS (1091 - 1530)

    L-irhula tal-madwar, Rahal Calleja jew Kalleja, Rahal Hobla, Rahal Sir, Rahal Pessa jew Bise, Rahal Dimekk jew Dmigh, Rahal Mlit, Il-popolazzjoni tal-Mosta u l-irhula tal-madwar, Servizz militari ghad-difiza tal-pajjiz, Attivitajiet ta’ natura socjali u ekonomika, Il-hajja religjuza.

  • KAP. 6 - MILL-WASLA TA’ L-ORDNI TA’ SAN GWANN SA L-ASSEDJU L-KBIR (1530 -1565)

    L-Ordni ta’ San Gwann, Il-kursari u t-Torok, L-Assedju l-Kbir, Glied fil-vicinanzi tal-Mosta, Mosti fil-kavallerija, L-ahhar azzjoni tal-kampanja Torka, L-effett ta’ l-Assedju.

  • KAP. 7 - MONS. DUSINA, IT-TWAQQIF TAL-PARROCCA, U L-BINI TAL-KNISJA PARROKKJALI (1575 -1619)

    Iz-zjara ta’ Monsinjur Dusina, Il-knisja principali ddedikata lill-Assunta, Kappelli Zghar u ta’ ftit importanza, Il-Kappella ta’ San Mikiel, Il-Kappella ta’ San Anton Abbati, Il-Kappella ta’ San Leonardu, Il-Kappella ta’ Santa Katerina, Iz-zewg kappelli ddedikati lil San Gakbu, Il-Kappella ta’ l-Annunzjata, Il-kappella ta’ San Pawl, Il-Kappella ta’ San Nikola, Il-Kappella ta’ Santa Margerita, Il-Kappella ta’ l-Assunta, L-Ghar tal-Vizitazzjoni, Guh u pesta, Il-Mostin ghall-ahhar nofs tas-seklu sittax, Ir-rahal tal-Mosta jsir parrocca, Tinbena knisja gdida.

  • KAP. 8 - IS-SEKLU SBATAX - HAJJA KWIETA IMMA MHUX MINGHAJR INKWIET (1600 -1699)

    L-istat tar-rahal, Jitwieldu l-ewwel ghaqdiet fil-Mosta, Xi bini ta’ importanza li nbena fis-seklu sbatax, Il-Palazz ta’ Kaspru, Il-Kappella ta’ San Silvestru, Il-Kappella ta’ San Leonardu, Il-Kappella ta’ Santa Margerita, Il-Kappella ta’ l-lmmakulata Kundizzjoni, Il-Kappella ta’ Santa Marija ‘taz-Zejfi’, Il-Kappella tal-Vizitazzjoni tal-Vergni Mbierka ‘ta’ Wejda’, Il-Kappella tan-Nawfragju ta’ San Pawl, Il-Kappella ta’ San Pawl Eremita, Il-Kappella ta’ San Anton Abbati, Il-Kappella ta’ Sant’Andrija, Xi kappelli profanati, Il-Pesta l-Kbira.

  • KAP. 9 - IS-SEKLU TMINTAX - KOMUNITA LI TIKBER U TIZVILUPPA (1700 -1798)

    L-istat tar-rahal, It-tmexxija lokali tal-Mosta, Xi bini ta’ importanza partikulari li nbena f’dan is-seklu, Il-Mithna l-Qadima, Il-Knisja ta’ l-lsperanza, Il-hidma u l-qaghda tal-parrocca, Jitwaqqfu aktar fratellanzi, Il-Konsagrazzjoni tal-Knisja l-Qadima, Zjara pastorali ohra, San Pacifiku, ll-limiti tal-parrocca.

  • KAP. 10 - IL-HAKMA FRANCIZA U L-QAWMIEN TAL-MALTIN (1798 -1800)

    Ir-rewwixta tal-Maltin, Il-kongura li falliet, L-ahhar sena ta’ glied.

  • KAP. 11 - SEKLU SHIH TAHT HAKMA INGLIZA (1800 - 1899)

    Zmien l-lnglizi, Il-Kmand tal-Mosta, Il-Gnien tal-Kmand, Epidemiji u mard, Ir-riformi tal-Gvernatur Maitland, Aspetti mill-hajja fil-Mosta, Il-Mosta mic-censimenti u dokumenti ufficjali ohra, L-edukazzjoni fir-rahal, Is-sahha tal-poplu, Mjiel ta’ sistema ta’ votazzjoni lokali, Il-politika u kwistjonijiet nazzjonali, Tisbieh tal-pjazza tal-Mosta, Triq gdida, Fortifikazzjonijiet Inglizi.

  • KAP. 12 - IL-BINI TAR-ROTUNDA TAL-MOSTA

    Il-hsieb ta’ knisja gdida, Preparamenti preliminari, L-ewwel intoppi, L-arkitett tar-Rotunda - Giorgio Grognet de Vasse, Ghaliex intghogbot il-forma tonda tal-knisja, It-testment u l-mewt tal-Kappillan Calleja, L-ghazla ta’ Dun Gammari Schembri, Xoghol tal-bidu, Il-ftehim ma’ l-arkitett, Titqieghed l-ewwel gebla, Il-kuntratt ufficjali ma’ Grognet, Xoghol u hlas, Il-bennej principali tar-Rotunda – Mastru Anglu Gatt, Il-gid ta’ Dun Felic Calleja, Itlob u erga’ itlob, L-istruttura fl-ewwel snin u aktar sforzi biex jingabru l-flus, Il-bini tal-koppla, Il-mewt tal-Kappillan Schembri, L-ghazla ta’ Dun Anton Mallia, Tarma knisja u zzarma ohra,  Te Deum, Il-konsagrazzjoni tar-Rotunda, L-anterna, Sforz kollettiv, Nefqa u Zmien, Testimonjanza wahda.

  • KAP. 13 - IR-ROTUNDA - XI DETTALJI TEKNICI U DISKUSSJONI

    Deskrizzjoni , Ir-Rotunda tal-Mosta minn barra ..., ... u minn gewwa, Il-pjanta, Xebh, Koppli ohra, Kritika negattiva, Kummenti pozittivi.

  • KAP. 14 - IS-SEKLU GHOXRIN SAT-TIENI GWERRA DINJIJA

    ll-qaghda ekonomika, l-emigrazzjoni u l-Ewwel Gwerra Dinjija, Xi bzonnijiet tal-Mostin fil-bidu tas-seklu, ll-Kungress Ewkaristiku, Ghaqdiet u organizzazzjonijiet godda, Il-Kazin Nicolo Isuoard, ll-Kazin Santa Marija, L-Oratorju Qalb ta’ Gesu, L-Oratorju Marija Immakulata, Il-Musta Oratory Troop of Boy Scouts, L-lstitut tas-Sorijiet Agostinjani, Il-Mosta Football Club, Xi ghaqdiet ohra, Il-Mosta u l-politika nazzjonali, It-trasport, L-edukazzjoni tal-Mostin, It-Tieni Gwerra Dinjija

  • KAP. 15 - MIT-TIENI NOFS TAS-SEKLU GHOXRIN SAL-LUM (1946 - 2007)

    Il-popolazzjoni u l-izvilupp urban, Attivita Ekonomika, Xi Zjarat minn nies eminenti, Il-politika nazzjonali u l-Mosta, Il-Kunsill Lokali, L-izvilupp ta’ l-edukazzjoni, Ghaqdiet u organizzazzjonijiet religjuzi, Ghaqdiet u organizzazzjonijiet civici, sportivi u politici

Il-HBIT MILL-AJRU FUQ IR-ROTUNDA TAL-MOSTA (1992), minn Anthony Camilleri

  • INTRODUZZJONI

    Kelmtejn qabel; Dahla; Taghrif dwar l-Awtur

  • KAPITLU 1

    Target Area, Knisja bieb u ghatba ma mitjar.

  • KAPITLU 2

    Is-siegha tar-Rotunda.

  • KAPITLU 3

    Il-provi ta’ l-epoka.

  • KAPITLU 4

    Gew u nehhew il-periklu.

  • KAPITLU 5

    Tipi ta’ Bombi.

  • KAPITLU 6

    Gwienah tal-Gwerra.

  • KAPITLU 7

    Bejn intenzjoni, accident u spekulazzjoni.

  • KAPITLU 8

    Perspettivi Ballistici.

  • APPENDICI A - H

    LAC Jim Somerville, Dr Felix Sauer (pilota Germaniz), Generalfeldmarschall Albert Kesselring, General der Fliegerkorps Paul Deichmann, General Bruno Lorzer, General Walter Lorenz, Bazijiet ta’ l-ajru Germanizi fi Sqallija u fl-Italja t’isfel, Id-Direttivi ta’ Kesselring ghall-attakki fuq Malta.

  • APPENDICI I u GLOSSARJU

    Hsarat, Tiswija u Kontijiet

IL-MOSTA FI ZMIEN IL-HAKMA TAL-KAVALLIERI TA' SAN GWANN, minn Michael A. Sant

EX ANNALIBUS MUSTAE, minn George Cassar, editur

  • INTRODUZZJONI

    Prefazzjoni, Kontributuri.

  • IL-BIDU U L-EWWEL ZMINIJIET TAS-SOCJETA FILARMONIKA SANTA MARIJA TAL-MOSTA
  • IS-SOCJETA SANTA MARIJA: MINN KAZIN GHAL SOCJETA FILARMONIKA

    Kronaka mir-rifondazzjoni tas-Socjeta, Gheluq.

  • IN-NISGA URBANA U RURALI TAL-MOSTA

    Il-geomorfologija, L-izvilupp urban, Bzonn ta’ abitazzjonijiet, It-toroq u l-firxa tad-djar, Ic-centni kummercjali, Konflitti fl-uzu ta’ l-art, Id-demografija, Rikreazzjoni u turizmu, Konkluzjoni.

  • IL-MOSTA U L-INHAWI TA’ MADWAR FIZ-ZMIEN TAN-NOFS

    L-isem Mosta, Irhula ta’ madwar, Demografija, Id-difiza tal-gzira: Milizzja u Angara, Aspetti ekonomici u socjali, Drittijiet komuni, Aspetti Politici, Il-knisja, Konkluzjoni

  • IL-MOSTA NISRANIJA

    Sinjali bikrin, Mill-vizta ta’ Dusina, It-twaqqif tal-parrocca, L-ewwel zmien bil-knisja ta’ Tommaso Dingli, Il-hajja ta’ parrocca fl-ewwel zmien, Hasbu f'min kien fil-bzonn, Xaqq iehor ta' dawl, L-Assunta bejn l-1634 u l-1654, L-Gharbi, il-Missjoni u l-Mostin, Il-kwadru titulari ta’ Baskal Buhagiar, Artali u kwadri ohrajn, Il-knejjes mitt sena wara Dusina, It-tmexxija tal-parrocca u l-hajja tal-poplu, Htijiet gravi, 1679-1744: snin ta’ hidma mohbija, 1758-1797: hames parrokkati, Il-holma u l-bini tar-Rotunda, L-istatwa titulari ta’ Santa Marija, Statwi u pittura li jixhdu ghal twemminna, 1942: ir-Rotunda milquta minn bombi, Il-fratellanzi li ghenu ha jsahhu l-fidi, L-istituti ta’ hajja kkonsagrata, L-ghaqdiet insara tal-lajci, 1975: inkwatru inkurunat.

  • IL-GVERN LOKALI FIL-MOSTA (1773 – 1896)

    Il-gvern lokali fil-Mosla fl-ahhar snin tal-Kavallieri (1773 – 98), Il-hakma Franciza, Il-Gvern Lokali fil-Mosta fi zmien l-imblokk (Settembru 1798 – Settembru 1800), Il-Kungress (1799-1800), Il-Logutenenti (1800-1815), Il-pesta (1813-1814), Ir-riforma ta’ Maitland (1815-1839), Is-sindki (1839-1880), Ir-riforma ta’ l-1880, Il-kumitati distrettwali (1867-1882).

  • RAHAL FI GWERRA: IL-MOSTA MATUL IT-TIENI GWERRA DINJIJA

    Kumitati Distrettwali, Il-Korp tal-Pulizija, Il-Passive Defence, Provista ta' l-ilma, L-Isptarijiet u s-sahha tal-poplu, Ghajnuna ghal nies bla dar u refugjati, Protection Regions, Special Constabulary, L-Air Raid Precautions, Ix-xeltrijiet, Il-popolazzjoni matul il-gwerra, Is-Sahha tan-nies, L-ikel, Tifkira tal-vittmi tal-gwerra.

  • IZ-ZAMMA TA’ L-ORDNI FIL-MOSTA MILL-1800

    Introduzzjoni, Tqassim ta’ distretti, Xoghol il-pulizija u l-ghases gewwa l-Mosta, Ir-raba' Ghassa, lt-Taqsima tal-Klieb, Qrati tal-gustizzja fil-Mosta?, Delitti (qtil) fil-Mosta, Ghajdut ta’ delitti ohra (1836-60), Xi ufficjali tal-pulizija li servew fil-Mosta, Konkluzjoni.

  • MILL-HAJJA TAL-MOSTA FL-EWWEL NOFS TAS-SEKLU GHOXRIN

    Faqar, Hobz, Qoton, Manwel, Ballata, Xoghol iehor, Saverja, Il-Lissija u jum il-hasla, Ghana, Il-leggendi u l-Mosta, Letteratura tat-triq, Medicina popolari, Tbahhir, Talbiet u kliem devot, Loghob tat-tfal, It-tberik ta’ l-annimali, Is-seba' Santamarijiet, Il-kuruna ghall-festa, Acitilena, Pasturi u Helu.

  • GRAFFITI FIL-MOSTA: IL-HITAN TAL-KAPPELLA TA’ SAN PAWL NAWFRAGU

    Il-graffiti mal-hitan tal-kappella: fuq il-faccata tal-kappella, fuq il-hajt tax-xellug tal-kappella.

IL-MOSTA: GRAJJIETHA U NIESHA, minn Frans Deguara, editur

  • INTRODUZZJONI

    Dedika lil missirijietna, Prezentazzjoni, Dahla generali, Messagg mill-Arcipriet, Tislima lill-Mosta.

  • IL-PARROCCA FI HDAN IL-KNISJA KATTOLIKA UNIVERSALI

    Xi tfisser il-kelma ‘Parrocca’?, Il-Kappillan fil-Parrocca, Fil-Parrocca nitghallmu ..., nitqaddsu ..., ningabru f'komunita ...

  • L-ISQOF TUMAS GARGALLO
  • IL-KAPPILLANI U L-ARCIPRIETI LI KELLHA L-PARROCCA TAL-MOSTA

    L-Ewwel Digriet fl-1608, Dun Gwann Bezzina - l-Ewwel Kappillan, Dun Salv Muscat, Dun Karlu Schembri, Dun Ganbatist Schembri, Dun Karlu Schembri, Dun Salv Dimech, Dun Lawrenz Abela - il-Kappillan bl-itwal parrokat, Dun Gwann Anglu Sammut, Dun Salv Pace, Dr Dun Nerik Audibert, Dun Filippu Guglielmu Seychel, Dun Salv Saver Bonnici - Kappillan fost l-izjed habrikin, Dun Guzepp Farrugia, Dr Dun Felic Calleja - il-Fundatur tar-Rotunda, Dun Gammari Schembri - l-ikbar iben li qatt tat il-Mosta, Dun Anton Mallia, Dun Frangisk Camilleri, Dun Lawrenz Sciberras, Dr Dun Pawl Xuereb - l-Ewwel Arcipriet, Dr Dun Gwann Sarreo, Dun Pawl Mallia, Dun Girgor Borg, Dun Karm Sciberras, Dun Pawlinu Galea, Dun Bartilmew Bezzina - l-Arcipriet ta’ l-Inkurunazzjoni, Dun Joe Carabott, Dun Mario Tong.

  • IL-MOSTA - 400 SENA PARROCCA

    Meta l-Mosta saret Parrocca, Knisja akbar u isbah, Il-Bini tar-Rotunda u l-Konsagrazzjoni taghha, Il-Kungress Ewkaristiku Internazzjonali fl-1913, Il-hamsin sena mill-XXIV Kungress Ewkaristiku Internazzjonali fl-1963, Ic-Centinarju tal-konsagrazzjoni tar-Rotunda: 1871 - 1971, Il-Festi ta’ l-Inkurunazzjoni tat-Titular fl-1975, Il-75 Sena mill-Kungress Ewkaristiku Internazzjonali fl-1988, Il-25 Anniversarju ta’ l-Inkurunazzjoni fl-2000, Il-Ftuh tal-Festi tar-Raba’ Centinarju tal-Parrocca tal-Mosta.

  • DUN FELIC CALLEJA (1748-1833)

    Studja f’Ruma, Diversi karigi, Kwalitajiet mehtiega, L-irvell tal-Maltin, Atti ta’ profanazzjoni, Sittax-il Mosti, Mahtur mexxej fil-kungress, Midalja tad-deheb, Il-flagell tal-pesta, Cittadin ewlieni, Rabat ismu, Missirijietna Mostin, Htiega, Dizgwid kbir, Impressjonah, Kumitat, Jaghmel testment, Funeral mill-aqwa, Il-Fundatur tar-Rotunda, Mafkar f’giehu.

  • ZVILUPP TAD-DEVOZZJONI JEW KULT lejn il-Passjoni ta’ Sidna Gesu Kristu fil-parrocca tal-Mosta

    Jinbet f’Malta l-kult tal-Passjoni, Jibdew isiru l-purcissjonijiet, Id-devozzjoni tal–Via Sagra, Il-Kult tal-Passjoni fil-Mosta, Il-Via Sagra tal-Mosta, Tigi mbierka fl-1797, Bust artistiku ta’ l-Ecce Homo, L-ewwel zewg statwi, Jizdiedu aktar statwi, Jinbidlu xi statwi, Manutenzjoni importanti, Purcissjoni aktar spettakolari, Prokuraturi habrieka, Aktar xoghlijiet artistici fir-Rotunda, Bidu kwiet li nbidel f’kult devozzjonali, Il-Kult tal-Passjoni dejjem jikber.

  • PITTURI FIR-ROTUNDA TAL-MOSTA

    L-Assunta ta’ Pasquale Buhagiar, Il-Lunetti ta’ Giuseppe Cali, L-Istorja tal-Madonna, Il-kwadri tal-kappelluni, L-Arzella tal-Kor, Il-Via Sagra, Il-Qalb ta’ Gesu, Il-Pittura li ghadha hemm imma mghottija, Gheluq.

  • MIN HUMA L-MOSTIN?

    Il-Mostin tal-Preistorja, Tibda l-Istorja, u l-Mostin jidhlu fiha mill-ewwel, Mostin isiru Nsara, Perjodu mcajpar, Il-Mejdu Evu u l-Mosta - hajja attiva u mqallba, Il-Mostin jidhlu f’era gdida imma mhux daqstant different - is-seklu sittax, Is-seklu sbatax – hajja ta’ rutina imma mhux bla qtiegh il-qalb, Is-seklu tmintax – zmien ta’ taqlib socjali u politiku, Sentejn ta’ qilla u tbatija - 1798-1800, Is-seklu dsatax - ftit minn kollox, Is-seklu ghoxrin - il-Mosta tibda t-trasformazzjoni taghha, Is-seklu ghoxrin ikompli - imma l-hajja tinbidel ghal kollox.

  • ‘IL-MUSTA’ SSIR ‘MOSTA’

    Nies bravi mill-Mosta, Hajja sa mill-qedem, Il-’Musta’ dejjem tikber, Kunjomijiet u ismijiet differenti, Parrocca u knisja ghaliha, Quddiem l-inkwizitur, Ghadd ta’ kappelli, Zjara ta’ Mons. Dusina, Xoghlijiet differenti, Diversi tbatijiet, Ilbies, divertiment u drawwiet, Twelid u mwiet, Fran u guh, Kleru Fqir, Grajjiet importanti, Bini storiku, Imwaqqfa diversi ghaqdiet, Ismijiet ta’ nahat u toroq, Appendici.

  • IL-MOSTA FIL-KAMRA TAD-DEPUTATI

    L-Ewwel Gvern Responsabbli Malti, Wara t-Tieni Gwerra Dinjija, Bidla radikali fl-elezzjonijiet, Jigu eletti aktar kandidati Mostin, Bidla radikali ohra.

  • IL-GVERN LOKALI FIL-MOSTA

    Il-Ligi u l-hsieb popolari, Id-daqs u l-mezzi, L-ewwel Kunsill fil-Mosta – 1994, It-tieni kunsill – 1998, It-tielet Kunsill – 2001, Ir-raba' kunsill – 2004, Il-hames kunsill – 2007, Hsieb ta’ l-ahhar.

  • IR-RABTA TAS-SOCJETA FILARMONIKA NICOLO ISOUARD MAL-PARROCCA TAL-MOSTA

    It-Twaqqif tal-Banda, Il-Konsagrazzjoni tal-Knisja, L-XXIV Kungress Ewkaristiku Internazzjonali, Ordinazzjoni Sacerdotali, Il-Barka tal-Papa u l-Konsagrazzjoni tas-Socjeta, Konsagrazzjoni lill-Qalb ta’ Gesu, Induratura u Restawr tar-Rotunda, Anniversarju tar-Rotunda, Restawr tar-Rotunda, Il-Festa ta’ Santa Marija, Id-Domma ta’ l-Assunta, Dwar l-Istatwa ta’ Santa Marija, L-Inkurunazzjoni tat-Titular, Jum l-Inkurunazzjoni, Festi Sekondarji, Attivitajiet Muzikali fil-Knisja, Pellegrinaggi u Konferenzi, Artal storiku, Sala San Gorg Preca, Uzanzi Ohra, F'Rabta mal-Papa, Isqfijiet u l-Kleru, Prelati tal-Knisja, Aktar tifkiriet, Arciprieti, Qassisin Novelli, Il-Kappillani tas-Socjeta.

  • ASPETT U IMPENN PULIZJESK MOSTI

    Demografija, Min huma l-Pulizija?, Ghalfejn il-Pulizija, Aktar impenn u funzjonijiet tal-Pulizija, Ghal liema ghan hemm bzonn korp tal-Pulizija, Ghases tal-Pulizija fl-imghoddi u llum, Tqassim ta’ distretti, Supervizjoni pulizjeska matul l-ahhar zewg sekli, Kienu Qrati tal-Gustizzja?, Fizzjali nkarigati mid-Distrett tal-Mosta, Delitti li sehhew fil-Mosta, Drawwiet jew servizz, Fanal ta’ kulur blu, Pulizija u l-Festa ta’ Santa Marija, Dwal fit-Toroq, Servizz tat-telefon, Tindif ta’ toroq, Bejgh ta’ bolol, Hawt ta’ l-ilma, Registrazzjoni ta’ klieb, Zwigijiet, Sehem il-Pulizija waqt servizz ta’ funeral, Is-Sagrament (Il-Vjatku), Impenn Pulizjesk (Il-bierah u llum).

  • EROJ SOCJALI: Xi Mostin ta’ l-Imghoddi u Hidmiethom

    Il-hidma u l-wirt, Mhux bil-hobz biss, L-ilwien fl-ilsien, Bidliet socjali u haddiema nisa, Xi xoghlijiet, Il-bniedem u l-art, Il-bidwi: Frangisku Fenech, Ta’ Vangiela, Id-daqqaq: Ganni Saliba, Ta’ Kristofnu, Ftit minn kollox: Karmnu Vella, Iz-Zikkin, Tal-halib tal-moghoz, It-tahhan u l-furnar, Tad-deffun: Pacik Vella ‘Tal-Bazwank’, Tad-drenagg, Frans Sammut ‘Tal-Mutral’, Il-hajjata: Govanna Sammut ‘Tal-Mutral’, Tal-presepji: Guzeppi Sciberras u ohrajn, Il-landier: Guzeppi Bonnici ‘Tal-Bilbli’, Pietru Chetcuti ‘Tal-Monument’, Tal-karettuni: Guzeppi Grech ‘Ta’ Soks’, Tal-karozzi tal-linja: Guzeppi Grech ‘Il-Paramount’, In-naggar: Gilormu Deguara, Tal-magni tal-hasil: Guzeppi Vella ‘Il-Mesina’, Il-mastrudaxxa: Gorg Gauci ‘Tal-Gallariji’, Sajjieda u bennejja: Pietru u Leli ‘Tal-Maxxat’, Ta’ kafkaf.

  • MINGHAND L-GHAQDIET MOSTIN

    MUSEUM tas-Subien, MUSEUM tal-Bniet, L-Oratorju Qalb ta’ Gesu, L-Oratorju Marija Immakulata, L-Azzjoni Kaltolika fil-Mosta, Id-Dar ghall-Anzjani - PAX ET BONUM, L-Iskola Primarja tal-Mosta, L-Iskola Gilju tal-Widien, Socjeta Filarmonika Santa Marija A.D. 1905, Is-Socjeta Piroteknika 15 ta’ Awwissu, Il-Mosta Scout Group - storja ta’ disghin sena, 31st Mosta Girl Guides, L-Ghaqda Filantropika Talent Mosti, Il-Mosta Futbol Klabb, Mosta Cycling Club.

  • IMMAGINI MOSTIN

ASPECTS OF THE SOCIAL HISTORY OF MOSTA (1630-1650), by Carmel Calleja

IL-KELMA LI TMANTNI R-RUH: ANTOLOGIJA TA' KITBIET MINN AWTURI MOSTIN

TOROQ TAL-MOSTA, Minn Joseph Borg u John A. Sant

L-IMTIEHEN TAT-THIN FIL-GZEJJER MALTIN, minn Clifford Vella

MALTA AT WAR, by John A. Mizzi and Mark Anthony Vella

HERITAGE MALTA

LA ROTUNDA DELLA MUSTA

MALTA PENNY MAGAZINE

L-GHANJA TAL-GHARUSA TAL-MOSTA


Artikli / videos taf minn siti ohra fuq il-Mosta jew Mostin

  • Xhieda ta' meta l-bomba nifdet il-knisja: Xhieda ta' Frankie Calleja (u dawn il-links: 1, 2 u 3), Lorenza Falzon, Dun Ang Camilleri, Dun Salv Magro, Dun Karm Mifsud u certu Maria. Ara wkoll ix-xhieda ta' ohrajn imsemmija fil-ktieb "Il-Hbit mill-Ajru fuq ir-Rotunda" Kapitli 2 u 3.
  • L-istorja tal-familja Vella ta' Mundlos u l-magni tal-hjata.
  • Peppi Mangion il-Parell fuq it-tragedji fil-kmamar tan-nar.
  • Franġisk Fenech Ta' Vangiela, "bin Ġużeppi u Anġela née Galea, imwieled Mosta fil-31 ta' Lulju 1939, u joqgħod Mitħna tal-Gvern, Ġesù Nazzarenu, Triq il-Mitħna l-Qadima." Miet fit-8 ta' Frar 2014.
  • Il-qniepen li Gorg Debono z-Ziz rama fil-garaxx tieghu fejn kien jahdem ta' mechanic.
  • Certu Mosti Gamri Cuschieri li jidher li pprova japprofitta ruhu mill-immunita li kienet tgawdi l-Kappella tal-Hlas f'Hal Qormi biex jevadi l-gustizzja fi zmien Pinto u spicca hazin.
  • Video imtellgha minn tal-Malta Bus Archive fuq il-familja Scicluna Ta' Matti (Ta' Mattew) bis-sehem taghhom fix-xarabanks u wiehed minnhom bhala l-agent tar-Reo fi Triq il-Kungress Ewkaristiku fejn sallum ghad hemm il-hanut "Scicluna Bearings".
  • Videos li kienu dehru fl-ahbarijiet ta' TVM rigward xoghol statwarji Mostin, Shawn Saliba u Mario Borg.
  • Video interessanti fuq muzew tal-biedja, sors t'ghajxien principali tal-Mostin snin ilu, fejn anki tidher magna tal-hjata 'Mundlos' li l-agent taghhom kien wiehed Mosti.
  • Tliet videos mill-Imperial War Museums fuq Malta fejn tidher il-Mosta.
  • Video mill-British Pathé juri meeting politiku tal-1964 li kien sar fejn il-kappella ta' Sant'Anton Abbati.
  • Video li nhadem fl-2015 f'gheluq l-40 tal-Inkurunazzjoni tal-kwadru titulari jirrakkonta din l-grajja tal-1975 u iehor f'gheluq il-25 anniversarju meta tpoggew 12-il kewkba madwar l-istess kuruna.
  • Zewg videos b'mudelli 3D ta' fortifikazzjonijet fil-Mosta minn Stephen Spiteri.
  • Videos li kienu dehru fuq il-pagna tal-Malta Audio Visual Memories fuq festa minn ta' wara l-gwerra, xoghol biex giet asfaltata Triq Valletta, u iehor tidher ftit il-fortizza tal-Mosta.
  • Video mis-sensiela Rahal Twelidi jitkellem dwar il-Mosta.
  • Video mis-sensiela Skritt rigward kuntratt notarili fejn l-iskultur Frangisku Saverju Sciortino kien qed jigi kkummisjonat biex jahdem il-bust tal-irham ghall-ewwel Arcipriet tal-Mosta, l-Arcipriet Dun Pawl Xuereb.
  • Video mis-sensiela Muxrafija li jitkellem dwar l-eremita li possibilment ghex f'Wied il-Ghasel u l-Kappella ta' San Pawl Eremita.
  • Videos mis-sensiela Kappelli Maltin ta' TVM li jitkellmu dwar il-Kappelli ta' Sant'Anton Abbati u tal-Madonna tal-Isperanza.
  • Videos mis-sensiela Leggendi Maltin ta' TVM li jitkellem dwar il-leggenda tal-Madonna tal-Isperanza u l-Gharusa tal-Mosta.
  • Video mis-sensiela Malta U Lill Hinn Minnha jitkellem fuq l-Kungress Ewkaristiku tal-1913 fejn tissemma r-rwol li kellha fih il-knisja tal-Mosta.
  • Videos mis-sensiela Mill-Ghatba 'L Barra jitkellmu jitkellmu fuq iz-zona Tal-Wej u l-madwar u l-Widien tal-Qlejgha u tal-Isperanza u l-kappelli fihom fil-Mosta.
  • Videos mis-sensiela Arkitetti li sawru 'l Malta jitkellmu fuq Tumas Dingli li kien involut fid-disinn u l-bini tal-Knisja l-Qadima tal-Mosta.
  • Zewg videos mill-Ahbarijiet ta' TVM rigward sistema gdida ta' dawl minn barra ghar-Rotunda, Luminaire inawgurata fis-26 t'Awwissu 2022, u restawr tal-istained glass li xi darba kien hemm fil-Kappelluni tar-Rotunda, bl-ewwel wahda titlesta fil-bidu t'Awwissu 2022.
  • Video mill-programm Tradizzjonijiet ghall-Gimgha Mqaddsa li ntwera fuq NET fid-19 ta' Marzu 2024 fejn trattaw il-100 sena tal-Monument fil-Mosta u xi videos ohra fuq l-istess tema.

Dokumenti / lapidi bil-Latin


Uhud mill-Vizti Pastorali li saru fil-Mosta

(Dokumenti mehuda mis-sit tal-Arkivji tad-Djoceci ta' Malta. In-numri li jidhru (ez. 83-87 fil-kaz ta' Dusina) huma n-numri tal-pages li trid tfittex darba taghfas Preview biex titlalek it-tali page. Fejn hemm 'Latin text' hi decifrazzjoni tieghi ta' dak li suppost hemm miktub - m'hiniex cert mija fil-mija, hemm fosthom xi zbalji li meta jkolli cans irrid indurhom ghax waqt li tikteb dejjem titghallem li tali kelma taf riedet tinkiteb mod iehor, u rrid ukoll nimmarka n-numri tal-pages bil-folio recto u verso kif suppost. Ghal min interessat, l-awtur Mosti Stanley Mangion kien hareg 2 kotba, jinxtraw mill-hwienet ewlenin, bit-traduzzjoni bil-Malti tal-4 visti pastorali mill-Isqof Cocco Palmieri u wahda ta' De Bussan li kienu saru fil-Mosta).




Status Animarum

  • Volume 2: Seventeen different compilations dated 1687 - Old enumeration retained Indexed Attard; Balzan; B'Kara; Kirkop; Qrendi; Naxxar; Qormi; Dingli; Zejtun; Gudja; Ghaxaq; Lija; Luqa; Mqabba; Mosta; Mdina; Rabat.

    264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285


Gazzetta Il-Mosta