Il-Mosta: Grajjietha u niesha

Frans Deguara, editur

Pubblikazzjoni tas-Socjeta Filarmonika Nicolo Isouard Mosta f'gheluq l-400 sena (1608-2008) bhala Parrocca.

Dan il-ktieb interessantissimu jinxtara mill-Kazin Nicolo Isouard. Din il-verzjoni digitali taf fiha xi differenzi mill-original minhabba problemi waqt l-iskanjar li minhabba r-rizorsi limitati ma kellix cans nivverifika ghal kollox u hi raguni ohra ghala wiehed ghandu jmur dirett ghall-ktieb meta jigi biex jiehu riferenzi minnu.

Minghand l-Ghaqdiet Mostin

Il-MUSEUM tas-Subien fil-Mosta

(p.451) San Gorg Preca huwa l-fundatur tas-Socjeta tad-Duttrina Nisranija (A.D. 1907), jew kif inhi maghrufa minn kulhadd bhala s-Socjeta tal-Museum. Il-membri ta’ din is-Socjeta bdew joperaw fil-Mosta fil-bidu tas-seklu ghoxrin (circa 1916) imma kien hemm xi diffikultajiet biex ikomplu u ghalhekk il-hidma taghhom waqfet sakemm regghet bdiet fl-1945. Minn dak inhar sal-lum bil-ghajnuna t'Alla baqghet u ghadha ghaddejja bil-hidma ta’ edukazzjoni religjuza u socjali ta’ numru kbir ta’ tfal u zghazagh Mostin.

Il-motto tas-Socjeta tal-Museum huwa “biex Gesu jigi maghruf u mahbub.” Infatti l-kelma M.U.S.E.U.M. bil-Latin tfisser ‘Magister utinam sequatur Evangelium universusmundus’ li tfisser ‘Mghallem, li kien id-dinja kollha timxi fuq l-evangelju!’ U l-membri tal-Museum tul dawn il-100 sena dejjem ippruvaw ikunu fidili lejn dan il-motto nobbli u sabih.

Il-hidma tal-qasam tal-Museum fil-Mosta tikkonsisti principalment fil-preparazzjoni tat-tfal ghas-sagramenti tar-Rikonciljazzjoni (il-Qrar), l-Ewwel Tqarbina u l-Grizma ta’ l-Isqof, kif ukoll ta’ formazzjoni religjuza ghal dawk li jibqghu jattendu wara li jkunu rcevew il-Grizma ta’ l-lsqof. Barra minn hekk il-membri jorganizzaw laqghat ta’ taghlim u formazzjoni ghaz-zghazagh u adulti fi granet u hinijiet li jvarjaw skond iz-zmien tas-sena u c-cirkostanzi, bhal nghidu ahna laqgha ta’ taghlim kull tielet Hadd tax-xahar minn Settembru sa Gunju kif ukoll Gimghat ta’ Taghlim jew Sajdat Muzewmini f'postijiet differenti u fi zminijiet differenti, l-aktar fix-xhur Sajfin.

Il-qasam tal-Museum tas-Subien jiftah kuljum minbarra l-Erbgha. Dak inhar il-membri rgiel kollha tal-Museum jiltaqghu flimkien fid-Dar Generali gewwa l-Blata l-Bajda. Fil-granet ta’ fost il-gimgha jlaqqghu lit-tfal iz-zghar (5 snin sa 9 snin) (p.452) u l-kbar (minn 10 snin ‘il fuq) ghal ftit hin ta’ loghob kif ukoll ghal-lezzjoni biex huma jkunu jafu ahjar x’jemmnu u x’ghandhom jipprattikaw halli jkunu jistghu jghixu ta’ nsara veri u awtentici. Fi tmiem il-gimgha l-membri jlaqqghu lit-tfal il-kbar ghal-lezzjonijiet u hin ta’ loghob f’ambjent san u pjacevoli. Il-Hadd wara nofsinhar ssir harga f’postijiet fil-kampanja ghal xi mixja jew xi loghba ballun. San Gorg Preca kien konxju bizzejjed tal-bzonnijiet spiritwali u fizici li ghandhom it-tfal u z-zghazagh u ghalhekk holoq din l-ghaqda li nemmnu li tat u qed taghti gid kbir lil kull min jaghmel parti minnha.

Ghalhekk jixraq hafna li minn qalbna nirringrazzjaw lill-benefatturi kollha li tul is-snin ghenu b’hafna modi differenti biex il-hidma tal-membri tal-Museum tibqa’ ghaddejja. Jalla l-Mulej iroddilhom ghall-mitt darba l-gid li jaghmlu, jevitalhom il-perikli tar-ruh u tal-gisem kif ukoll jaghtihom il-premju ta’ dejjem. Inheggu wkoll lill-genituri biex jibaghtu lill-uliedhom ghat-taghlim tal-katekizmu ghax kif kien jghid San Gorg Preca: “It-taghlim tajjeb huwa l-ghajn ta’ kull gid.” Inheggu wkoll lill-adolexxenti u zghazagh li rcevew il-Grizma ta’ l-Isqof u li qatt ma attendew biex jekk jixtiequ jibdew jattendu l-Museum, ahna nilqghuhom b’idejna miftuhin.

Is-Superjur Brian Bajada u l-Membri

---

Il-MUSEUM tal-Bniet fil-Mosta

Is-Socjeta tal-MUSEUM ilha mwaqqfa f’Malta mill-1907 minn Dun Gorg Preca (illum San Gorg). L-ghan tieghu kien “li Gesu jkun maghruf u mahbub,” u b’hekk il-paci ta’ Gesu tidhol aktar fil-hajja ta’ kull individwu, fil-familji u fis-Socjeta Maltija. Dun Gorg ried jasal ghal dan permezz tat-taghlim religjuz moghti lit-tfal, zghazagh, adulti u genituri.

B’mod specjali hu ried li t-tfal u z-zghazagh isibu ambjent religjuz fil-qasam tal-MUSEUM fejn jattendu. Hawn ikollhom cans jisimghu u jiddiskutu fuq il-Bibbja, fuq il-hajja nisranija u fuq l-importanza tas-Sagramenti. Dun Gorg xtaq li z-zghazagh jitghallmu xi tfisser il-fidi nisranija u ghaliex il-Kmandamenti t’Alla jgibu l-paci fil-hajja. Hu xtaq wisq li t-Tliet Persuni tas-Santissima Trinita jkollhom dejjem l-ewwel post fil-hajja ta’ kull nisrani.

Fil-qasam tal-MUSEUM it-tfal u z-zghazagh isibu thejjija ghall-hajja bi tlett mezzi principali: it-taghlim, it-talb u l-kontroll taghhom infushom li jiswa hafna fid-dinja tax-xoghol u f’kull tip ta’ relazzjoni fuq ix-xoghol, fil-familja u mal-hbieb. Fil-MUSEUM it-tfal u z-zghazagh isibu wkoll ghajnuna biex jizviluppaw it-talenti taghhom f’attivitajiet socjo-religjuzi, fil-loghob u rikreazzjoni flimkien.

L-Istorja tal-Qasam Mosti

(p.453) Il-Mosta ilha tgawdi dan il-frott permezz ta’ l-oqsma tas-subien u tal-bniet. Hawn se naghtu fil-qosor l-istorja tal-qasam tal-bniet li fetah fl-1941 mis-Socja Felicita Pisani - refugjata minn Bormla bil-permess ta’ l-Arcipriet Dun Karm Sciberras. Kienu jinzlu xi soci min-Naxxar biex jghinu fil-laqghat. L-ewwel dar kienet fi Triq San Anton, illum Triq Sant’Anna. Wara xi snin bdew jghallmu l-katekizmu lit-tfal. Fl-1945 gew inkorporati sitt soci godda mill-Mosta. Fl-1969 it-tmexxija tal-qasam ghaddiet f’idejn is-Socja Guzeppa Bezzina - oht Mons. Bartolomeo Bezzina li ta hafna ghajnuna u kuragg lis-soci. Minn dak iz-zmien diversi superjuri u soci minn irhula ohra taw servizz f’dan il-qasam. Prezentement is-Superjura hija Tessie Apap minn Hal-Lija.

Fl-1974 il-qasam gie trasferit go parti mid-dar ta’ Mikelina Sciberras fi 44, Triq il-Pont, fejn ghadu sal-lum. Fuq xewqa ta’ hutha, Mikelina halliet id-dar lill-MUSEUM tal-Bniet. Wara l-mewt taghha fit-3 ta’ Dicembru 1981, ziedu kappella u kamra ohra.

Ghall-grazzja t’Alla, minn barra t-taghlim tal-katekizmu, jigu organizzati regolarment diversi attivitajiet ghat-tfal, zghazagh u genituri. Kull nhar ta’ Hadd issir harga ghall-istudenti u fis-sajf, minbarra l-ghawm ta’ kull nhar ta’ Hadd, immorru live-in f’post hdejn il-bahar jew f’Ghawdex.

L-istudenti jattendu wkoll darbtejn f’xahar ghal-laqghat generali ta’ formazzjoni flimkien ma’ zghazagh ta’ rhula ohra. Kull sena tigi organizzata Gimgha ta’ Taghlim ghal kulhadd. Inheggu lill-genituri biex jaghmlu uzu shih mis-servizz li qed jaghti dan il-qasam u noffru talb biex tfajliet Mostin jaccettaw is-sejha li jaghmlilhom il-Mulej halli jahdmu fil-MUSEUM ghall-glorja t'Alla u ghall-gid tal-familji kif xtaq il-Mahbub Dun Gorg.

Ms Hilda Chircop

---

L-Oratorju Qalb ta’ Gesu

Il-bidu tieghu

Nistghu nghidu li l-holma li l-Mosta jkollha Oratorju ghat-tfal kienet ta’ Dun Kami Gauci. Hu kien talab lill-Qaddis Dun Gorg Preca biex jghinu jwaqqaf Oratorju. Dun Gorg Preca accetta bil-qalb u mill-ewwel gie deciz li l-Oratorju jigi msejjah ghall-Qalb Imqaddsa ta’ Gesu. Kien propju nhar is-7 ta’ Gunju 1914, meta fil-Mosta twaqqaf l-ewwel Oratorju ghat-taghlim tad-Duttrina. Izda ghadda z-zmien u nhass il-bzonn li jinbena Oratorju ghal ta’ l-apposta fejn it-tfal ikollhom mhux biss klassijiet tad-duttrina fejn jitghallmu u kappella fejn jitolbu, izda li ikollhom (p.454) post fejn jilaghbu u jirrikreaw irwiehhom ukoll. L-Arcipriet ta’ dak iz-zmien, Dun Pawl Mallia, haseb biex iwaqqaf kumitat ta’ qassisin u sekulari biex jiehdu hsieb it-twaqqif ta’ dan l-Oratorju. Kien nhar il-l1 ta’ Novembru 1928 meta fuq wara tat-triq li llum imsemmija ghall-Oratorju tqieghdet l-ewwel gebla.

Fl-1935 tlesta l-bini ta’ l-Oratorju, bini li ghal hafna Mostin ma jaghmilx ghajb lir-Rotunda taghhom. L-Oratorju gie nawgurat nhar is-Sibt, 8 ta’ Gunju 1940, meta wara nofsinhar l-E.T. Arcisqof Dom Mauro Caruana O.S.B. dahal fl-Oratorju bhala turija ta’ apprezzament ghall-hidma li kienet twettqet. Il-Hadd, 9 ta’ Gunju 1940, tbierek solennement il-bini gdid kollu u wara giet iccelebrata quddiesa solenni mill-eks Arcipriet tal-Mosta, Mons. Pawl Mallia, assistit minn Dun Edgar Salomone u minn Dun Karm Sciberras, it-tnejn li huma eks diretturi ta’ l-Oratorju. L-Oratorju kien komplut bi klassijiet, kappella, sala tat-teatrin, u bitha kbira ghal-loghob. Matul iz-zmien il-bini ta’ l-Oratorju ra diversi estensjonijiet, fosthom il-ftuh ta’ centru ghaz-zghazagh u l-bini ta’ disa’ klassijiet mifruxin fuq iz-zewg nahat tal-kappella ta’ l-Oratorju.

Id-Diretturi

Minn dakinhar ‘il quddiem, l-Oratorju telaq il-mixja tieghu lejn it-thabrik tax-xandir tal-Kelma t’Alla fost il-Mostin, l-aktar fost it-tfal u z-zghazagh Mostin. L-Oratorju ghadda minn taht idejn diversi diretturi li kollha kemm huma ghinu biex jilhaq l-iskop tat-twaqqif tieghu. Fosthom insemmu lil Dun Pawl Calleja, Dun Karm Schembri, il-Kanonku Dun Anton Muscat, l-Arcipriet Dun Pawlinu Galea, Dun Salv Magro, Dun Ang Camilleri (li dam imexxi ghal 49 sena) u l-Arcipriet Dun Mario Tong.

L-Attivita

L-Oratorju minn dejjem serva ta’ centru ghal diversi attivitajiet teatrali, sportivi u anki akkademici. Izda, bla dubju ta’ xejn, ic-centru ta’ l-attivita minn dejjem kienet u ghadha sal-gurnata tal-lum, it-taghlim tad-duttrina u r-religjon lit-tfal u z-zghazagh. Tul is-snin, l-Oratorju laqa’ ghall-kenn tieghu diversi movimenti u ghaqdiet. Fost dawn insemmu l-Iskawts tal-Mosta, l-Azzjoni Kattolika ta’ l-Irgiel u z-Zghazagh Azzjoni Kattolika. Fl-1958, Dun Ang Camilleri waqqaf l-Ghaqda Studenti Mostin kif ukoll il-Kor Santa Cecilja. Dan ta’ l-ahhar ghadu jaghti s-servizzi liturgici tieghu sal-gurnata tal-lum. Insibu wkoll li ghal xi snin l-Oratorju serva bhala skola primarja. Fil-prezent, l-Oratorju jilqa’ fi hdanu t-tfal tad-Duttrina, iz-Zghazagh Azzjoni Kattolika, il-Kor Santa Cecilja kif ukoll ix-Xirka ta’ l-Isem Imqaddes t'Alla, il-Moviment Tigdid Karizmatiku, l-Abbatini u diversi Kummissjonijiet tal-Parrocca. Ma’ dawn insemmu z-zghazagh li jiltaqghu ghal-laqghat ta’ darba fil-gimgha dwar l-Evangelju, imsejjah Group.

(p.455) Grazzi ghad-diversi diretturi spiritwali, benefatturi u lajci impenjati ohra, l-Oratorju baqa’ miexi ‘l quddiem. Kull zmien kellu l-isfida u l-bzonnijiet tieghu. Sal-lum, l-Oratorju ghadu jaghti l-kontribut tieghu fil-formazzjoni nisranija lit-tfal u zghazagh kif ukoll lil dawk kollha li jfittxu li jghixu b’impenn il-hajja nisranija taghhom.

Is-Sur Jean Pierre Pirotta

---

L-Oratorju Marija Immakulata

Kien fil-bidu ta’ Lulju ta’ l-1974, meta Dun Salv Sammut - l-ewwel direttur ta’ l-Oratorju - mar kollu ferhan ifittex lil Dun Alfred Camilleri biex jaghrfu li f’idejhom ghandhom ic-cwievet tad-dar numru 58, Triq it-Torri. Kienu tlett ahwa Borg li b’generozita kbira hallew dan il-post ghat-taghlim tad-duttrina ghat-tfal, xebbiet u nisa.

Id-dar kienet kbira hafna u kellha maghha gnien kbir sabih. Immedjament beda x-xoghol. Inbidlu xi soqfa, tbajdu l-kmamar u tnehha parti mill-gnien biex saret il-grawnd ghal-loghob. Inxtraw il-bankijiet u taghmir iehor ghall-klassijiet tad-duttrina.

Id-dar bdiet tintuza dik is-sena stess. Ghaxar katekisti bdew jghallmu d-duttrina. Twaqqaf il-Kor Shalom u d-drama circle. Bdew ukoll laqghat ghall-istudenti u attivitajiet sportivi. L-entuzjazmu ta’ l-ewwel diretturi u ta’ tant tfajliet iddedikati ghen biex in-numru ta’ tfal, studenti, tfajliet u nisa beda dejjem jizdied. Kienu jattendu madwar 600! U sena wara, fit-12 ta’ Awwissu 1975, sar il-ftuh ufficcjali ta’ dan l-Oratorju li nghata l-isem ta’ ‘Oratorju Marija Immakulata.”

Mill-bidunett tal-ftuh tieghu, l-Oratorju seta’ jara u jmiss b’idejh il-Providenza kbira tal-Mulej. Fl-ewwel snin Dun Alfred Camilleri stinka biex jaghti identita lil dan il-post. Nies habrieka ddedikaw hajjithom u hadmu bla heda biex ikomplu fuq il-passi tieghu u holqu fih atmosfera ta’ familja kbira. L-ghajnuna finanzjarja tal-benefatturi wkoll dejjem inkoraggitna nimxu ‘l quddiem bil-progetti taghna. Hu bis-sahha ta’ dawn il-hafna nies generuzi li kienu lesti joffru l-hin u l-flus taghhom b’hafna mhabba li stajna naghmlu hafna progetti fl-Oratorju. Bnejna sala, biddilna s-sistema kollha tad-dawl, irrangajna l-gnien, il-Barbarella u s-Sala tal-Loghob.

Bhalissa fl-Oratorju ghandna tnax-il klassi tad-duttrina minn Year l sa Year 6. Hafna mill-katekisti huma membri ta’ l-Oratorju stess. Madwar tmenin studenta jattendu kull nhar ta’ Gimgha ghal-laqgha ta’ formazzjoni u wara girja ghal-loghob fil-grawnd jew fis-sala. Il-membri l-kbar jiltaqghu regolarment nhar ta’ Tnejn ghal-laqgha ta’ formazzjoni mmexxija mill-Arcipriet li huwa wkoll id-Direttur ta’ l-Oratorju, u nhar ta’ Erbgha ghal-laqgha ta’ talb jew Lectio Divina.

(p.456) Il-hidmiet li jsiru fl-Oratorju huma varji u spissi. Insemmi l-irtiri li dejjem ikunu esperjenzi mill-isbah ghal min jattendi, il-fieri li jsiru fl-Oratorju li jservu mhux biss biex nigbru fondi mehtiega halli nlahhqu ma’ l-ispejjez, imma huma wkoll okkazjoni biex nahdmu flimkien, il-hargiet flimkien, il-Kor Shalom u l-grupp ta’ kitaristi ‘Laudale Dominum’ li jaghtu sehemhom regolari fil-Parrocca. Dawn l-attivitajiet izommu l-Oratorju taghna haj u attiv.

Hajr naghtu lid-diretturi habrieka li kellu l-Oratorju: Mons. Salv Sammut, Kan. Arc. Alfred Camilleri, Mons. Joe Carabott u lill-Arcipriet Mario Tong - Grazzi tax-xoghol siewi li wettaqtu u li qeghdin twettqu fl-Oratorju. Jekk int studenta jew tfajla u ma ghandekx fejn tmur, ejja sa l-Oratorju u ma jiddispjacikx zgur.

X’jghidu z-zghazagh

“Il-laqghat ta’ kull nhar ta’ Gimgha jkunu vera interessanti u ppreparati tajjeb, u fuq kollox jippreparawna ghall-futur taghna. Permezz taghhom insiru nafu iktar lil xulxin u lilna nfusna. Ir-relazzjoni taghna ma’ Alla naghtuha importanza kbira u dan jghinna nghixu hajja aktar fil-paci” - Maria Attard u Vanessa Cassar;

“Permezz tal-Kor Shalom, hafna tfal u zghazagh jaghtu sehem attiv fl-attivitajiet tal-knisja - ezempju l-quddiesa tas-18.30 ta’ kull nhar ta’ Sibt. Fil-kor jigu mghallma l-kitarri lil kulmin hu interessat biex b’hekk dawn ikunu jistghu jdoqqu mal-Kor” - Isabelle Attard u Marie Claire Dimech;

“L-irtir hu esperjenza unika fejn nsiru haga wahda m’Alla u nsiru nafu iktar lil xulxin” - Janice Attard u Rita Demartino;

“L-attivitajiet sportivi fl-Oratorju jghinuna niehdu pjacir flimkien, insiru nafu iktar lil xulxin u jghallmuna xi jfisser teamwork” - Stephanie Camilleri;

“Permezz tat-talent show, insibu izjed hin x’naqsmu flimkien, ikollna opportunita biex naghtu wirja tat-talenti taghna kif ukoll nahdmu flimkien u fl-ahhar nohorgu sodisfatti” - Deborah DeBattista u Therese Xuereb;

“Fost hafna attivitajiet immorru wkoll nqattghu tlett ijiem Ghawdex. Hawnhekk niddevertu flimkien f’ambjent tajjeb. S’issa jien mort tliet darbiet u kull darba kelli esperjenza differenti u li m’hu se ninsa qatt” - Tracy Vella.

Ms Mary Chetcuti President

---

L-Azzjoni Kattolika fil-Mosta

(p.457) L-Azzjoni Kattolika kienel l-ewwel ghaqda Kattolika tal-lajci li giet maghrufa mill-Knisja fi zmien il-Papa Piju XII. Din l-ghaqda bdiet fl-Italja. F'Malta twaqqfet minn grupp ta’ zghazagh universitarji, taht id-direzzjoni ta’ Mons. Albert Pantalleresco. Dun Mikiel Azzopardi sar l-ewwel Assistent Ekklezjastiku. Aktar tard, madwar Malta kollha, bdew jizdiedu l-Frieghi tan-Nisa, tax-Xebbiet u ta’ l-Irgiel.

Fil-Mosta, il-Fergha tan-Nisa bdiet madwar l-1946 u l-1947 minn Dun Salv Sammut. L-ewwel President kienet Zanza Zahra. Dawn kienu jiltaqghu f’remissa fi Triq Callus.

L-iskop ta’ l-Azzjoni Kattolika hu l-formazzjoni spiritwali tal-membri, biex wara jkunu jistghu jwasslu t-taghlim tal-Knisja Kattolika fl-ambjenti li jkunu fihom. Dan jissejjah appostolat. L-Azzjoni Kattolika giet imsejha mill-Papa bhala l-id il-leminija tal-Knisja. Ghalhekk kull sena jsir it-Tesserament fejn kull membru jgedded il-weghda li jimxi mat-taghlim tal-Knisja u r-regoli ta’ l-Azzjoni Kattolika Maltija.

Taht id-direzzjoni ta’ l-Assistent Ekklezjastiku, jigifieri sacerdot, issir laqgha darba fil-gimgha. Is-suggett ikun maghzul mill-Azzjoni Kattolika u ppubblikat fi ‘Il-Huggiega’ - ir-rivista mahruga mill-Azzjoni Kattolika Centrali. Il-motto ghall-2007 hu “Bhal gebel haj inbnew f’dar spiritwali” - mehud mill-ewwel Ittra ta’ San Pawl Appostlu.

Isiru rtiri darba fix-xahar, li ghalihom ikun hemm attendenza sabiha, anke ta’ persuni li m’humiex membri, wara li jkun sar avviz fil-parrocca. Dawn l-irtiri jitmexxew minn diversi sacerdoti.

Il-membri ta’ kull fergha ta’ l-Azzjoni Kattolika jinghaqdu ghall-bosta attivitajiet kemm spiritwali kif ukoll kulturali. Fil-Mosta, barra l-Fergha tan-Nisa, insibu wkoll iz-ZAK (Zghazagh Azzjoni Kaltolika). Gieli jigu organizzati funzjonijiet, attivitajiet ta’ gbir tal-fondi, attivitajiet biex isir gharfien fuq l-ghaqda, ikliet, u ohrajn. Dan jghin biex jissahhu r-relazzjonijiet bejn il-membri miz-zewg Ferghat kif ukoll biex kull attivita tohrog izjed b’sahhitha. Barra minhekk nattendu wkoll attivitajiet li jsiru ma’ membri ta’ l-Azzjoni Kattolika tal-parrocci l-ohra f’Malta.

Il-membri ta’ l-Azzjoni Kattolika jaghtu diversi kontributi fil-parrocca. Tinghata ghajnuna lill-Kummissjoni Djakonija, ghajnuna fit-tqassim tal-fuljetti, zjarat lill-anzjani, hidmiet ta’ gbir tal-fondi, ghajnuna fit-tindif tal-Knisja Parrokkjali u hidma ohra li jkun hemm bzonn minn zmien ghall-iehor.

(p.458) Fost is-sacerdoti li mexxew il-Fergha tan-Nisa ta’ l-Azzjoni Kattolika fil-Mosta matul is-snin, insibu l-mibki Mons. Dun Salv Sammut, Dun Lino Grech, Dun Trevor Fairclough, Dun Roy Galdes, Dun David Gauci, Dun Mario Sammut u fil-prezent Dun Antoine Borg.

Il-membri tal-Fergha Nisa tal-Mosta jiltaqghu kull nhar ta’ Tlieta, fid-09:30 ta’ fil-ghodu, fl-Oratorju Marija Mmakulata fi Triq it-Torri. Min jixtieq jigi u jinghaqad maghna huwa milqugh bil-qalb. Dejjem hadna taghlim siewi ghall-mixja taghna spiritwali, taht id-direzzjoni ghaqlija ta’ l-Assistent Ekklezjastiku. Ikun imfahhar Gesu Kristu.

Is-Sinjura C. Francalanzca Azzjoni Kattolika Nisa

---

Id-Dar ghall-Anzjani - PAX ET BONUM

Id-dar Pax et Bonum hija wahda fost l-erbat idjar ghall-anzjani li s-Sorijiet Frangiskani tal-Qalb ta’ Gesu ghandhom f’Malta. Id-dar - li tiehu isimha mill-motto Frangiskan ‘Paci u Gid’ - kienet giet inawgurata nhar it-13 ta’ Marzu ta’ 1963, mill-Arcisqof ta’ dak iz-zmien, l-Eccellenza Tieghu Mons. Mikiel Gonzi.

‘Pax et Bonum’ taf il-bidu taghha lis-Sinjorina Karmena Agius li kienet tat dar lis-Sorijiet Frangiskani u uriethom ix-xewqa li din tintuza bhala istitut. Matul is-snin, is-sorijiet irnexxielhom jixtru xi djar ohra li kienu jmissu ma’ dik li hallietilhom is-Sinjorina Agius u b’hekk giet zviluppata d-Dar ‘Pax et Bonum’ kif nafuha llum.

Missjoni tad-Dar huwa li taghmel dak kollu possibbli biex thares u ttejjeb il-qaghda u d-dinjita ta’ l-anzjani billi toffrilhom kura ddedikata u ghajnuna personali f’ambjent nadif u hieles mill-periklu.

Id-Dar

Id-Dar tista’ tilqa’ fiha 92 mara anzjana. Ir-residenti jigu akkomodati jew fi kmamar ghal persuna wahedha jew inkella jaqsmu kamra bejn tnejn. Il-kmamar tar-residenti huma mqassma f’erba’ taqsimiet li huma mifruxa fuq tlett sulari. Kull wahda minn dawn it-taqsimiet hija mmexxija minn soru Frangiskana li flimkien mat-tim ta’ mpjegati lajci taghha taghmel minn kollox biex tizgura li l-missjoni tal-Kongregazzjoni - li tghin lill-anzjani jhossuhom protetti, rispettati u kkurati - tigi mharsa u mwettqa f’kull hin tal-gurnata.

Ghalkemm kull taqsima ghandha kcina zghira taghha, l-ikel kollu jigi msajjar fil-kcina principali tad-dar. L-ikel imbaghad jigi trasferit f’apparat apposta mill-kcina centrali ghal kull taqsima fejn jigi mqassam mill-impjegali rispettivi.

(p.459) Id-Dar ghandha wkoll Kappella relattivament kbira. Minbarra li taqdi l-htigijiet spiritwali tar-residenti u s-sorijiet, din il-Kappella hija miftuha wkoll ghall-pubbliku. Permezz ta’ hekk, ir-residenti tad-Dar ‘Pax et Bonum’ izommu kuntatt spiss u regolari man-nies li jigu mill-komunita biex jisimghu l-Quddies jew ghal xi funzjoni religjuza.

Konkluzjoni

Fid-dawl tal-karizma tal-Kongregazzjoni, is-Sorijiet Frangiskani tal-Qalb ta’ Gesu jipprovdu kura u ghajnuna lil dawk in-nies li l-aktar ghandhom bzonn. Is-sorijiet fid-Dar ‘Pax et Bonum’ jaghmlu minn kollox biex izommu din il-karizma hajja billi jaghtu l-ghajnuna mehtiega b’dinjita u rispett lil nisa anzjani.

Sr Diomira Buttigieg

---

L-Iskola Primarja tal-Mosta

Kien fi Frar ta’ l-1840 li l-Gvern Kolonjali ta’ Malta ddecieda li jiftah skola fir-rahal tal-Mosta. Din l-iskola kienet gewwa dar private, maqsuma f’zewg partijiet - wahda ghas-subien u l-ohra ghat-taghlim tal-bniet. Intghazlu wkoll il-kapijiet: Rev. Tommaso Chetcuti u s-Sinjorina Marianna Borg rispettivament.

Ghall-bidu ma tantx kienu jmorru skola t-tfal tal-Mosta minhabba x-xoghol tal-biedja. Bir-riforma li saret fl-1859 l-Iskola Primarja tal-Mosta, giet iffurmata fi klassijiet imsejjlia ‘Standards.’ Gie mahtur kumitat biex imexxi l-iskola. F’rapport (p.460) ta’ l-1889/90 fil-Mosta kien hemm 490 tifel ta’ eta ta’ l-iskola, imma minn dawn 176 biss kienu miktubin fir-registru, filwaqt li bniet kienu miktubin 150 tifla minn 395 li kellhom eta ta’ l-iskola. Kien ghall-ahhar tas-seklu dsatax li aktar tfal urew hajra li ghallinqas jiehdu xi ftit taghlim hafif, u ghalhekk kien wasal iz-zmien li tinbena skola gdida.

Kien f'Awwissu ta’ l-1898 li l-iskola gdida - imsejha Mosta Elementary School -laqghel l-ewwel studenti Mostin fiha. Din l-iskola hi dik li hemm illum fi Triq Grognet, u kienet tikkonsisti biss fis-sular t’isfel li ghadu hemm sal-lum. Kienet tista’ tiehu sa 800 student (subien u bniet). Bil-bini ta’ din l-iskola gdida l-Mosta setghet thossha kburija li dan ir-rahal issa kellu bini mibni apposta bhala skola.

Din l-iskola gdida kienet immexxija minn zewg Kapijiet - wiehed ghat-taqsima tas-subien u ohra ghal dik tal-bniet (ghax qabel l-iskejjel ma kinux ikunu mhalltin bhal-lum). Kien hemm ukoll numru ta’ ghalliema li fl-antik kienu jissejhu ‘Assistenti’ u ammont iehor ta’ monituri (subien u bniet) — jigifieri zghazagh li xtaqu jsiru ghalliema. Ghalhekk meta kien ikollhom madwar 13 jew 14-il sena kienu jintghazlu biex jghinu fit-taghlim fil-klassijiet filwaqt li huma stess jibqghu jitharrgu fil-karriera taghhom billi jistudjaw is-sengha tat-taghlim fl-iskola fejn ikunu qed jahdmu (illum nghidulhom studenti-ghalliema).

(p.461) L-iskola tal-Mosta serviet ukoll bhala skola ta’ bil-lejl. Kienu jattendu kemm irgiel u kemm nisa (dejjem separati!) fis-snin ta’ qabel it-Tieni Gwerra Dinjija (1940-1945). In-nisa kienu jattendu nhar ta’ Hadd. Kien hemm ukoll ‘continuation classes’ ghal dawk l-istudenti li kienu jehtiegu aktar lezzjonijiet wara l-hin normali ta’ l-iskola ta’ matul il-jum. L-istudenti kienu jaghmlu hekk biex jissahhew u jippreparaw ruhhom ghal xi ezami pubbliku jew ghax xtaqu li jkomplu l-edukazzjoni taghhom wara dik primarja.

Matul it-Tieni Gwerra Dinjija xi kmamar fl-iskola ttiehdu ghall-uzu ta l-Air Raid Precautions (A.R.P.). Ghaldaqstant intuza bini iehor fil-Mosta biex it-tfal ma jitilfux it-taghlim. Nistghu nghidu li l-attendenza ta’ l-istudenti mhux dejjem kienet qawwija matul il-gwerra. F’Lulju ta’ l-1942 bomba ta’ l-ghadu laqtet l-iskola imma ma kienx hemm vittmi. Mill-1943 ‘il quddiem, il-hajja skolastika bdiet gejja ghan-normal.

Fl-1970 bdiet tintuza s-sistema tas-sitt klassjiet (Year I sa Year VI). Mill-1975 bdew il-klassjiet tal-kindergarten, filwaqt li mis-sena skolastika 1980-81 l-iskola tal-bniet saret Skola Primarja ‘A’ (Year 1 sa Year 3) u dik tas-subien saret Skola Primarja B' (minn Year 4 sa Year 6). Fl-1998 dik ‘B' sar jisimha Skola Primaija ‘E.B. Vella’ u sena wara dik ‘A’ inghatat l-isem ta’ ‘Carmela Sammut.’

Ms Marie Louise Pulo
Segrerarja

---

L-Iskola Gilju tal-Widien

L-Iskola Gilju tal-Widien fehhet il-bibien taghha ghall-ewwel studenti lejn l-ahhar tas-sena 1960 bhala ‘Extended Courses School’ u l-ewwel Kap taghha kienet Ms. Vicky Attard. Fl-1971 saret Skola Sekondarja ghal kulhadd, u kkejterjat studenti ghal Form 1 u 2. Fl-1986 bidlet isimha ghal dak ta’ ’Dr A.V. Laferla Junior Craft School,’ sakemm fl-1988 saret Skola tas-Snajja’.

Fl-1992 regghet bidlet isimha ghal dak ta’ ‘Lily of the Valley’ u saret skola ta’ livell sekondarju fejn ikkejterjat 130 student ta’ Form 1. Kellha 12-il klassi - sitta f’kull sular, u kif ukoll diversi klassijiet ohra bhal dik ta’ l-arti, tal-hjata, tal-Home Economics, laboratorju, librerija u sala. Ms. Doris Aquilina lahqet Kap sakemm irtirat fl-2004 u warajha Ms. Josephine Mifsud hadet l-amministrazzjoni ta’ l-iskola.

Peress li l-iskola kienet progettata ghal influss ferm ikbar ta’ studenti - madwar 700 - saru l-pjanti ghat-tkabbir taghha. Dawn il-pjanti strutturali hadu tliet fazijiet biex jigu kompletati. Inbena blokk iehor, biswit il-blokk l-antik, kif ukoll sala ghall-konferenzi, junit ghall-kunsill, librerija akbar u aktar moderna, erba’ laboratorji (p.462) ghax-xjenza, tliet kmamar ghall-Home Economics, u zewg klassijiet ghall-hjata.

Gie nstallat lift biex l-iskola tkun tista’ tilqa’ studenti bi bzonnijiet specjali, kif ukoll tliet laboratorji ghall-kompjuters. Kull klassi giet mghammra b’sett tat-televizjoni ghaliha u vidjow plejer bhala mezzi ghat-taghlim teknologiku modern.

Ma’ l-iskola hemm jifforma parti integrali Razzett Malti, li kien fi stat ta’ abbandun, u gie rriabililat. Is-soqfa gew mibdula u gew installati aperturi godda. Il-kunsill ta’ l-iskola ta permess lill-Ghaqda Filantropika Talent Mosti biex jutilizzawh taht bazi kuntrattwali.

Peress li s-sala kienet f’kundizzjonijiet hziena, il-Kunsill ta’ l-Iskola ddecieda li jsirilha t-tisbih mehtieg. Gew imwahhla pannelli ta’ l-injam u l-purtieri bejniethom. Saret ukoll purtiera adattata ghall-palk. U sena wara l-ohra s-sala giet mghammra b’apparat modern, bhalma huma vidjow progekter, skrin professjonali u DVD plejer.

L-iskola kienet annwalment tibni l-identita u l-karatteristika taghha. Studenti u genituri jhossuhom kburin li jappartjenu ghal din l-iskola. L-istima ta’ l-istudenti lihom nfushom giet moghtija importanza kbira. Tant li bhala progett innovattiv ghal Malta, l-istaff introduca sessjonijiet wara nofsinhar kull gimgha ghall-attivitajiet ekstra-kurrikulari, bhalma huma sports, bizzilla, zfin u attivitajiet ohra. Id-drama ghandha rwol importanti hafna wkoll, ghax tghin l-istudenti jrawmu l-kunfidenza u jkabbru l-istima taghhom infushom. L-iskola ghandha wkoll l-istazzjon tar-radju taghha: Radio Lilium - li jittrasmetti waqt il-hinijiet tal-brejk u fil-ghodu kmieni, u huwa mmexxi mill-istudenti stess. Kull sena jigi ppubblikat l-magazin ta’ l-iskola.

(p.463) Pjan ghall-izvilupp jghin lill-istaff jimmira ghal targets specifici fit-taghlim ta’ kuljum. Il-prospett ta’ l-iskola jinkludi il-mission statement ta’ l-iskola, regolamenti u servizzi studendeski li jghinu lill-genituri u studenti biex ikollhom idea ahjar ta’ dak li toffri l-iskola.

Nifthu l-bibien taghna lill-komunita wara l-hinijiet skolastici, fejn ghandna lezzjonijiel ta’ drama, zfin u kant mill-kumpanija ‘Stagecoach.’ L-Iskola Gilju tal-Widien hija centru ghal korsijiet ta’ fil-ghaxija ta’ liveil terzjarju, korsijiet u ezamijiet tal-ECDL (European Computer Driving Licence). Fis-sajf l-iskola torganizza wkoll lezzjonijiet ghall-kompjuters ghall-isludenti u l-familjari taghhom.

U wara l-proof of the pudding, is in the eating! Dan jista’ jinghad b'sodisfazzjon rigward ir-rizultati ta’ l-istudenli fl-ezamijiet annwali, li huma fost l-aqwa bejn l-iskejjel ta’ din l-istess kategorija. Kollox ma’ kollox, kemm l-istudenti kif ukoll istaff ihossuhom kburin li jiffurmaw parti mill-Iskola Gilju tal-Widien.

Minghand l-Amministrazzjoni

---

Socjeta Filarmonika Santa Marija A.D. 1905

Is-Socjeta Filarmonika Santa Marija ilha mwaqqfa aktar minn mitt sena. Ghalkemm l-1905 hija meqjusa bhala s-sena tal-fondazzjoni, hemm hjiel car li din is-Socjeta diga kienet tezisti qabel. Nafu li parti mill-ispejjez minfuqa f’xoghol fuq il-gwarnicun tar-Rotunda li sar bejn l-1899 u Awwissu ta’ l-1903 thallsu mill-membri tal-Kazin Santa Marija.

L-ewwel President kien is-Sur Cesareo Chetcuti. Il-Kazin Santa Marija ghamel id-debutt bandistiku tieghu fit-23 ta’ Lulju, 1905. Taht is-Surmast Guzeppi Micallef il-banda daqqet quddiem ir-Rotunda tal-Mosta u f’San Pawl il-Bahar fil-festa tal-Madonna tad-Duluri.

Ghall-ewwel zminijiet mit-twaqqif taghha l-Banda Santa Marija kienet tiehu sehem fl-attivitajiet tal-parrocca. Ma jidhirx li l-banda fi hdan is-Socjeta damet wisq tiffunzjona u madwar l-1911 il-kazin ma baqax jiehu sehem f’attivitajiet bandistici.

Il-Casino Santa Maria, kif kien maghruf dak iz-zmien, baqa’ miftuh u jiffunzjona, imma b’attivitajiet ta’ xejra ohra. Fl-1921 akkomoda ‘camera di lettura’kienet tigbor fiha professjonisti u nies ta’ kultura li kienu jiltaqghu u jiddiskutu, jaqraw gazzetti u rivisti. Ewlenin fost dawn in-nies kien hemm it-Tabib Ruzar Mizzi u s-Sur Carmelo Dimech, zewg Mostin maghrufin. Kienet inizjattiva tal-Casino Santa Maria li l-kumitat jibda jiehu hsieb l-organizzazzjoni tal-festi esterni tal-Patruna tal-Mosta - Santa Marija Assunta.

(p.464) Ghall-ahhar ta’ l-ghoxrinijiet tas-seklu l-iehor il-kazin tilef hafna mill-inizjatliva li kellu qabel. Ghalhekk mal-bidu tas-snin tletin sar sforz biex din is-sitwazzjoni titranga. Taht il-President is-Sur Andrea Scicluna bdiet hidma biex il-kazin jerga’ jibda jorganizza c-celebrazzjonijiet ta’ barra tal-festa titulari. Kienu jingabru fondi ghal dan il-ghan u l-kazin kien jiehu hsieb l-armar u t-tizjin tat-toroq u dak kollu li jmur mal-fesli esterni. L-Arcipriet Dun Karm Sciberras kien ta ufficjalment dan l-inkarigu lill-Kazin Santa Marija.

Ma kinux zminijiet facli ghax dan il-kumitat sab kazin gheri ghall-ahhar. Ma kien fadal xejn fih, lanqas l-istrumenti tal-banda li kellu qabel. Il-lokal kellu jigi rrangat mill-gdid biex iservi ta’ kazin kif kien jixraq. Fi zmien it-Tieni Gwerra Dinjija l-lokal tal-Kazin Santa Marija gie rrekwizizzjonat mill-gvern biex jakkomoda refugjati fil-gwerra. Meta l-aghar ghadda, il-kumitat rega ha pussess tal-lokal. Il-Kazin Santa Marija kien maghruf bhala refugju ghall-ghaqdiet Mostin. Il-President kien ghadu s-Sur Andrea Scicluna u meta dan miet, ha poslu t-Tabib Frans Vella. Warajh sar President is-Sur Carmel S. Galea segwit mill-Maggur Joe Vella u mis-Sur Alex Vella. Segwih fil-kariga s-Sur Armand Galea fl-2005. F’Novembru 2006 l-presidenza tas-Socjeta ghaddiet f’idejn il-Perit Chris Grech.

Kien fi zmien il-presidenza tas-Sur Alex Vella li l-kazin rega’ ghaqqad il-banda tieghu. Id-9 t’Awwissu huwa meqjus bhala ‘Jum ir-Rifondazzjoni’ ghax f’dan il-jum fl-1986 gie approvat statut gdid li bih twaqqfet mill-gdid il-Banda tas-Socjeta. Ta’ min jghid li f’dan il-jum is-Socjeta ttella’ programm ta’ livell oghli fi Pjazza Rotunda. Dan il-programm zvolga fi programm muzikali u vokali u anke b’nar sinkronizzat matulu. Dan il-programm anke kien mxandar dirett fuq stazzjon lokali fl-2006 u l-2007. Il-popolarita ta’ dan il-programm qeghda dejjem tikber mhux miss mal-Mostin.

Madankollu l-banda dehret mill-gdid fit-toroq Mostin fil-purcissjoni tal-Gimgha l-Kbira f’Marzu ta’ l-1986. Il-banda kienet taht id-direzzjoni tas-Surmast Ronnie Debattista, segwit wara seba’ snin, mis-Surmast Paul Busuttil. Fl-2007, it-tmexxxija tal-Banda Santa Marija ghaddiet taht id-direzzjoni tas-Surmast Raymond Sciberras. L-Assistent Surmast u ghalliem tar-ram prezenti huwa Charles Mizzi, filwaqt li l-ghalliem ta’ l-injam huwa Jeremy Sultana. Id-Direttur Spiritwali tas-Socjeta huwa l-Mons. Bartilmew Bezzina.

Mit-twaqqif taghha, il-Banda Santa Marija mpenjat ruhha biex tizviluppa u tissoda fl-attivitajiet taghha. Fl-1989 rebhet il-Konkors Nazzjonali ghall-baned. L-ahhar bicca xoghol irrekordjata hija l-Oratorju l-gdid ta’ l-Assunta - Lilek Marija. Dan l-Oratorju tnieda ghall-ewwel darba fir-Rotunda tal-Mosta fl-1 t’Awwissu, 2005. Bicciet tax-xoghol muzikali ohra xoghol tas-Surmast Raymond Sciberras u kliem (p.465) ta’ Anselm Sciberras jinkludu ‘L-Ghanja Mostija’, ‘Assumpta Mater Nostra’, ‘Ave Marija’, marci processjonali religjuzi ‘Xemx Dejjiema,’ Salve Regina, ‘Tifhir lil Marija’, ‘Insellmulek Marija’ u bosta marci kemm funebri u anke brijuzi.

Barra li l-Banda Santa Marija hija l-iktar impenjattiva fi zmien il-festaa ta’ Santa Marija fil-Mosta, il-banda ghandha diversi servizzi barranin. Dawn jinkludu marci brijuzi fil-fesla tat-Trinita Mqaddsa fil-Marsa, festa ta’ Santa Venera f’Santa Venera, akkumpanjament f’purcissjonijiet ta’ San Guzcpp (Hal Ghaxaq), Qalb ta’ Marija (Burmarrad), Tal-Karmnu (Fgura), Sagra Familja (Bidnija), Id-Duluri (San Pawl il-Bahar) u San Bert (Hal Gharghur). Il-banda tiehu sehem ukoll fil-purcissjoni tal-Qalb ta’ Gesu u l-Gimgha l-Kbira fil-Mosta.

Sehem il-banda barra minn Malta beda fl-2001, flimkien mas-Socjeta Filarmoniku Nicolo Isouard, hadet sehem li programm fl-lzvizzera. L-aktar mument memorabbli f’dik il-mawra kien il-programm li ttella’ mill-banda amalgamala fis-Sala ta’ l-Assemblea tal-Palais de Nation, f’Ginevra, l-lzvizzera. F’Jannar ta’ l-2004 il-Banda hadet sehem fil-festival San Remo in Fiore bit-tema tat-tkabbir ta’ l-Unjoni Ewropea filwaqt li f’Dicembru ta’ l-istess sena ensemble tal-Banda Santa Marija daqq f’Ragusa, Sqallija, fl-okkazjoni ta’ l-iffirmar tal-gemellegg bejn il-Mosta u Ragusa.

Fis-sena centinarja l-Kazin tas-Socjeta gie rinnovat b’mod estensiv taht il-gwida tal-Perit Chris Grech biex b’hekk issa sar wiehed attraenti u modern. Il-progett hu mahsub li jitkompla. Din is-sena ser tizzanzan il-pittura tas-saqaf - xoghol il-pittur (p.466) ghawdxi bravu Pawlu Camilleri Cauchi, u ser jinkixfu xi lapidi kommemorattivi. Is-sala principali tal-kazin ser tissemma’ ‘Sala Victor Grech’ b’turija ta’ rispett lejn il-mibki Vici-President tas-Socjeta - is-Sur Victor Grech. Victor halla din id-dinja fit-3 ta’ Jannar 2008 habta u sabta. Victor kien wiehed mill-fundaturi tas-Socjeta, apparti li kien dilettant u benefattur kbir. Victor, fost ohrajn kien wiehed milli hadem biex sar l-ewwel marc ta’ fil-ghodu fl-1984 u kien wiehed mill-benefatturi biex setghat tinxtara l-art li fuqha nbniet il-kamra tan-nar gewwa z-Zebbiegh. Il-kamra tan-nar tas-Socjeta nfethet ufficjalment nhar it-8 t’Awwissu 1991. Fost l-opri l-iktar ghal qalbu li Victor irregala lis-Socjeta kellu l-pittura ta’ Marija Assunta tielgha s-sema li tinsab gewwa s-sala tal-kazin. Din hija xoghol ta’ Pawlu Camilleri Cauchi. Is-Socjeta kienet dejjem f’qalb Victor. Kif jixraq, il-banda hadet sehem fil-funeral tieghu u taghtu tislima kif kien jixraqlu. Ser isir bust fis-sala principali biex zgur ma jintesa’ qatt u nibqghu ngawduh ghal dejjem.

Is-Socjeta hija wahda attiva u dinamika. Dan jidher car min-numru ta’ zghazagh li jiffurmaw parti mill-kazin. Fl-1999 kienet organizzata s-Sezzjoni Zghazagh, sezzjoni li taghti sehem qawwi fil-festi ta’ barra ta’ l-Assunta.

Is-Socjeta ghandha wkoll Sezzjoni Piroteknika attiva hafna taht il-tmexxija tas-Sur Alfred Magri. Id-dilettanti tan-nar jiffurmaw parti integrali mill-kazin. Il-piroteknika fil-Mosta minn hafna zmien ilu kienet element importanti fil-festa (p.467) tal-Patruna u din it-tradizzjoni zgur li tkompliet u ghadha ghaddejja permezz tal-membri tas-Socjeta. Is-Socjeta ghandha l-Kamra tan-Nar taghha f’Wied Qannota, iz-Zebbiegh. Is-sezzjoni tan-nar tahdem u tahraq kemm nar ta’ l-ajru kif ukoll nar ta’ l-art fil-Mosta u f’diversi lokalilajiet ohrajn. Dawn il-lokalitajiet jinkludu l-Manikata, il-Bidnija, Birkirkara u Rahal Gdid. Is-sezzjoni tat sehemha wkoll f’celebrazzjonijiet bhalma huwa l-festival tan-nar ta’ l-ajru bejn l-2002 u l-2005, u l-kompetizzjoni fil-festival tan-nar ta’ l-art fl-2007. F’din il-kompetizzjoni s-Socjela kisbet it-tielet post minn fost erbatax-il kamra tan-nar.

Il-Perit Chris Grech President

---

Is-Socjeta Piroteknika 15 ta’ Awwissu

Bhal kull socjeta u ghaqda ohra, is-Socjeta Piroteknika 15 t’Awwissu tal-Mosta ghandha l-gheruq taghha li jmorru lura qabel il-mument propju tal-fondazzjoni taghha. Fil-fatt l-gheruq veri tas-Socjeta Piroteknika 15 t’Awwissu - li fil-bidu kienet hadet l-isem ta’ ‘Ghaqda tan-Nar 15 t’Awwissu’ - jmorru lura ghall-ewwel nofs is-seklu l-iehor meta Karmnu Camilleri, maghruf bhala ‘Ta’ Gerit’, gabar madwaru numru ta’ entuzjasti ohra tal-piroteknika Mostin. Pero ufficjalment is-Socjeta rat it-twelid taghha nhar it-8 ta’ Awwissu 1983, waqt Laqgha Generali li kienet saret fis-Sala Parrokkjali tal-Mosta. U wiehed mill-ko-fundaturi jkun propju iben Karmnu Camilleri stess, Emanuel - maghruf ahjar bhala Emy. Il-post fejn kienu jiltaqghu l-membri tas-Socjeta kien fejn illum hemm ir-ristorant ‘The Lord Nelson’ fi Triq il-Kbira, il-Mosta, u kienu gentilment ospitati ghal numru ta’ snin mill-propjetarji li huma l-familja tal-Membru Onorarju Emeritus - John Mary Camilleri.

Fit-8 ta’ Gunju 1985 hareg il-permess tal-Pulizija l-gdid biex tkun tista’ tinhadem il-piroteknika. F’Ottubru ta’ l-istess sena beda jinhadem l-ewwel nar ghall-festa ta’ Santa Marija ta’ wara fil-post il-gdid taht is-supervizjoni tas-Sur Emy Camilleri, il-persuna responsabbli u li ghadu l-licencee attwali. Fl-1986 gie pprezentat ukoll l-ewwel programm tan-nar ta’ l-art mis-Socjeta. F'lejliet il-festa ta’ Santa Maria ta’ l-1998, is-Socjeta pprezentat ukoll ghall-ewwel darba spettaklu sinkronizzat mal-muzika. Dan kompliet taghmlu b’success b'mod regolari fil-Festi Titulari tal-Mosta li gew wara.

Illum, wara 10 snin ta’ hidma kontinwa u rieda qawwija ta’ numru ta’ membri mmexxija mill-Membru Onorarju Emeritus is-Sur Joe Chetcuti, nistghu nghidu li s-Socjeta (p.468) rnexxilha jkollha propjeta taghha wkoll - is-sede ufficjali fir-rahal. Dan hu l-Kazin 15 ta’ Awwissu fi Triq il-Kbira. B’hekk illum kompla kabbar l-gharfien ta’ hidmet is-Socjeta mal-Komunita Mostija kollha. Zdiedu ferm aktar il-membri u hidmet is-Socjeta kompliet titwessa’ ferm aktar mill-ghan principali taghha - il-piroteknika.

Kif qed naraw f’dawn l-ahhar 25 sena, din is-Socjeta evolviet u kibret, bil-hidmiet taghha, ewlenija fosthom il-manifattura tal-piroteknika ghal waqt il-festi kbar li jsiru kull sena fil-Parrocca tal-Mosta ad unur l-Assunzjoni ta’ Ommna l-Vergni Marija. U dan grazzi ghall-hidma volontarja u kontinwa li ssir minn numru sabih ta’ membri dilettanti tan-nar li lkoll flimkien jahdmu b’risq is-success tal-Festa tal-Patruna taghna l-Mostin.

Is-Sur Mario Farrugia President

---

Il-Mosta Scout Group - storja ta’ disghin sena

Is-sena li ghaddiet kienet wahda specjali ghall-Grupp ta’ l-Iskawts tal-Mosta. Dan ghaliex il-Grupp iccelebra gheluq id-disghin sena mit-twaqqif tieghu. Ghal din l-okkazjoni l-Grupp organizza diversi attivitajiet fosthom quddiesa ta’ ringrazzjament u parata li kienet tinkludi l-membri kollha tad-distrett li hdan il-moviment.

Kien ezattament f’Novembru ta’ l-1916 li l-moviment ta’ l-iskawts dahal fil-Mosta. L-ewwel skawts tal-Mosta jafu l-bidu taghhom lil Dun Edgar W. Salomone, qassis habrieki minn din il-parrocca li dak iz-zmien kien ukoll Direttur popolari ta’ l-Oratorju Qalb ta’ Gesu tas-subien. L-ewwel truppa kien jisimha ‘Musta Oratory Troop of Boy Scouts’ u naturalment dan ghax l-ewwel skawts tal-Mosta kienu (p.469) jaghmlu parti integrali minn dan l-istess Oratorju. Il-Bandiera ta’ din l-ewwel truppa ghadha tinzamm b’ghozza kbira fil-kwartieri prezenti. Waqt rally kbir ta’ l-Iskawts ta’ Malta kollha li kien sar f'Misrah il-Palazz fil-Belt Valletta fil-11 ta’ Frar 1917, l-Arcisqof ta’ Malta Mons. Dom Mauro Caruana kien bierek solennement din l-istess bandiera quddiem gemgha kbira ta’ kbarat.

Lejn l-ahhar ta’ l-1917, Dun Edgar Salomone kien ivvolontarja ruhu ghas-servizz tal-gwerra u ghalhekk kellu jitlaq u jhalli l-iskawts warajh biex imur iservi bhala kappillan militari fuq il-kamp tal-battalja fil-Balkani. Fis-snin ta’ wara, l-iskawts habbtu wicchom ma’ hafna inkwiet sahansitra anke ghall-istess ezistenza taghhom. L-emigrazzjoni tas-snin ghoxrinijiet tat daqqa ta’ harta lil dan il-grupp u kien ukoll f’dan iz-zmien li kellhom ifittxu kwartieri alternattivi.

Ghall-habta ta’ l-1927, minhabba nuqqas ta’ fondi, sfaw minghajr kenn fejn huma setghu jiltaqghu. Ftit ftit id-dehra taghhom naqset ghal kollox u giet fix-xejn. Fl-1932 il-Kurunell P. R. Worrall (Island Commissioner) heggeg l-iskawts tal-Mosta biex jergghu jieqfu fuq saqajhom. Dan ghamluh fi zmien qasir permezz ta’ eks skawters u taht it-tmexxija l-gdida tal-Group Scoutmaster - is-Sur Carmelo Tabone-Adami. Matul dan iz-zmien l-iskawts kienu jaghmlu uzu minn garaxx zghir fi Triq Gafa. Fil-bidu ta’ l-1939 huma sabu ruhhom mill-gdid fl-Oratotju fejn id-direttur Dun Karm Sciberras laqaghhom bil-qalb. Imbaghad faqqghet il-gwerra li ghamlet herba minn kollox, inkuz l-iskawts. Kien imiss lis-Sur Camielo Schembri li fl-1945, flimkien ma' shabu l-iskawters l-ohra, jerga' jqajjem mill-gdid l-iskawls fil-Mosta.

(p.470) Wara s-Sur Schembri, lahaq lider tal-Grupp is-Sur Salvu Frendo, li konsegwentement halla t-tmexxija f’idejn is-Sur Charles Vella. Is-Sur Vella ddedika hajtu ghall-gid taz-zghazagh Mostin. Fl-2002 huwa gie onorat bl-ghoti tas-Silver Dolphin - l-ghola dekorazzjoni ta’ l-iskawts - bhala rikonoxximent tas-servizz twil li ta lill-moviment.

F’Jannar 2005, is-Sur Joe Sciberras ha t-tmexxija tal-Grupp, u bl-ghajnuna ta’ shabu l-liders l-ohra kompla fejn halla s-Sur Vella, biex illum il-Grupp ilahhaq madwar 150 membru - subien, bniet u adulti. Fit-23 ta’ Settembru 2007, waqt serata organizzata mill-Kunsill Lokali tal-Mosta, il-Grupp gie pprezentat bl-Onorificenza ‘Gieh il-Mosta’ - unur li jonora snin twal ta’ hidma li l-moviment wettaq matul dawn id-90 sena.

Is-Sur Edward Vella
Assistent Group Seoul Leader

---

31st Mosta Girl Guides

Kelli madwar seba’ snin. Ir-Randan kien qorob lejn tmiemu u wasal ukoll l-Ghid il-Kbir. Bhal kull sena attendejt ghac-cerimonja tal-tberik tal-figolli fuq iz-zuntier tar-Rotunda flimkien m’ommi u missieri. Fost il-folla mdaqqsa nnotajt grupp ta’ (p.471) tfajliet ta’ etajiet differenti liebsin uniformi kahla. Staqsejt lill-ommi ghalfejn dawn kien liebsin hekk u spjegatli li dawk kienu Girl Guides.

L-idea li tkun Girl Guide bdiet toghgobni u thajjart ninghaqad mal-grupp fil-Mosta. Nhar ta’ Sibt kont nattendi ghal-laqgha b’entuzjazmu kbir. Flimkien ma’ bniet ohra ta’ l-istess eta konna nitghallmu hafna xorti filwaqt li niehdu pjacir flimkien. Minn Brownie, sir! Guide u f’kemm ilni nghidlek minn Guide sirt Ranger. Lanqas temmen kif jghaddi z-zmien, u ta’ tmintax-il sena kont lesta biex nibda mmexxi grupp ta’ Girl Guides jien stess!

Illum ghandi 22 sena u minn dik l-ewwel darba li nghaqadt mal-Girl Guides fil-Mosta, il-Guiding sar parti shiha minn hajti. Permezz ta’ tahrig kontinwu llum ghandi l-opportunita, li nghaddi dak li tghallimt fi tfuliti, lit-tfal li jixtiequ li jissiehbu ma’ dan il-moviment. Dan jista’ jsir biss bl-ghajnuna ta’ Guiders ohra, li bhali jaghzlu li jiddedikaw ftit hin, imma tant prezzjuz, ghal dawn it-tfal. It-tfal membri mal-Mosta Girl Guides jigu minn kull tip ta’ familji u anki minn irhula ohra. Nemmnu li kull individwu ghandu xi talenti x’joffri. Kull Guider tahdem biex kull tfajla membru tiskopri dawn it-talenti u tizviluppahom bl-ahjar mod permezz ta’ l-edukazzjoni nformali. Dan kollu jsir b’mod volontarju u fil-hin liberu taghna.

Fil-fatt din hija l-missjoni tal-Girl Guides madwar id-dinja kollha. Il-Girl Guides jghaqqad nisa minn madwar id-dinja li kollha jahdmu ghal dan l-istess ghan. Infarti l-WAGGGS (World Association of Girl Guides and Girl Scouts) hija l-assocjazzjoni dinjija tal-Girl Guides li tigbor fi hdanha madwar 10 miljun membru, minn 144 pajjiz differenti. Qatt m‘hu tard wisq li persuna tinghaqad mal-Girl Guides, kemm jekk inhi tifla, tfajla jew mara, tista tkun Girl Guide! Fil-fatt it-tfal jistghu jissiehbu maghna mill-eta ta’ hames snin u jibqghu membri tul hajjithom kollha!

Hafna nies jahsbu li l-Girl Guides jimmarcjaw waqt xi parata jew jaghtu servizz lill-persuni fil-bzonn biss. Dan huwa parti mill-kultura tal-Guiding izda hemm hafna iktar ukoll. Il-programm li nibnu ghat-tfal huwa varjat u mibni b’tali mod li t-tfal jizviluppaw aspetti diversi tal-personalita taghhom.

Din is-sena, il-Mosta Girl Giudes ghalqu l-35 anniversarju minn meta nfetah l-ewwel grupp f’dan ir-rahal. Tul dawn il-35 sena mijiet ta’ tfajliet taw kontribut siewi lill-Komunita Mostija! Kull sena niltaqghu ma' numru sabih ta’ membri godda li jinghaqdu maghna biex huma wkoll jiehdu ftit mit-taghlim informali filwaqt li jaghtu ftit mill-hin taghhom ghall-gid ta’ haddiehor. Min jaf, forsi id-darba li jmiss li tattendi ghal xi purcissjoni u tara dan il-grupp ta’ tfajliet, inti wkoll issir taf min ahna u forsi tithajjar tinghaqad maghna wkoll!

Ms. Elaine Attard, B Com.

---

L-Ghaqda Filantropika Talent Mosti

(p.472) Ghall-ewwel snin, l-Ghaqda kien jisimha ‘Grupp Taleni Mosti’ u twaqqfet fi hdan l-Oratorju Qalb ta’ Gesu tal-Mosta lejn tmiem l-1983 bil-hidma ta’ zewg zghazagh Mostin - Edwin Vassallo li fil-prezent huwa Segretarju Parlamentari, u Reuben Caruana, bl-iskop li jipproducu pegints b’messagg nisrani. Permezz ta’ l-impenn socjali taghha, sa mill-bidunett kien il-hsieb li torganizza attivitajiet kulturali f’ambjent lokali Mosti u li bihom tghin u tferrah lill-proxxmu li jkun jehtieg appogg mill-Komunita.

Matul is-snin 90, tas-seklu li ghadda, l-Ghaqda rnexxielha tahdem b’success xejn inqas minn tmien vidjows bil-karattri tradizzjonali ta’ Wenzu u Rozi, il-Praspar ta’ Gahan, kif ukoll ohrajn dwar il-Gimgha Mqaddsa u l-festa ta’ Santa Marija tal-Mosta. Iz-zewg dokumentarji kellhom ukoll verzjoni bl-Ingliz. Il-bejgh u l-qliegh kollu ta’ dawn il-produzzjonijiet li jammonta ghal aktar minn Lm15,000 mar ghal skopijiet ta’ karita u ghar-restawr tar-Rotunda tal-Mosta.

F’Awwissu 1998, l-Ghadqa nghatat bhala sede ir-Razzett tal-Markiz Mallia Tabone, fuq ir-rih ta’ Wied il-Ghasel fil-Mosta biex tuzah ghal ghanijiet kulturali bi skop filantripiku, u dan bil-koperazzjoni tal-Kap u l-Kunsill ta’ l-Iskola Gilju tal-Widien, biswit l-istess razzett. Dan ir-razzett sar genna zghira ghal kull min ihobb jimrah fid-drawwiet imghoddija jew biex juri talenti artistici li ghogbu jislifhom Alla. L-attivitajiet ivarjaw minn purament artistici ghal ohrajn b’xejra letterarja ghal ohrajn b’aspett religjuz jew folkloristiku. Ikollna wirjiet ta’ pitturi, skulturi u artiggjanat, tal-Milied, tal-Gimgha l-Kbira u l-kult Marjan, kif ukoll lejliet letterarji u b’tifkira lil persuni gheziez, kuncerti, diskussjonijiet u serati ta’ ghanjiet folkloristici u operistici.

F’Novembru 1999, Talent Mosti fetah pagna gdida ta’ koperazzjoni ma’ l-lnternational Charity Society. Din il-fondazzjoni tahdem biex bil-generozita tal-Maltin tkun tista’ tghin lil tfal orfni u familji sfortunati f’pajjizi ohra fid-dinja. Fost il-hidma li twettqet, kien hemm il-gbir ta’ kwantita kbira ta’ hwejjeg u gugarelli minghand familji Maltin, li wara li tqeghdu fil-kontejners, twasslu lejn bliet Russi u dawk tar-Repubblika Ceka.

Ir-Razzett gie armat b’wirja permanenti ta’ ghodod u snajja’ antiki u nzamm fl-istat originali ta’ l-ambjent rustiku Malti bil-hidma volontarja tal-membri. Ir-Razzett huwa miftuh kuljum, inkluz is-Sibt u l-Hadd bejn is-18.00 u d-21.00. L-attivitajiet huma dejjem miftuhin ghal kulhadd bla ebda hlas ta’ dhul.

(p.473) L-Ghaqda Filantropika Talent Mosti laqghet l-oghla personalitajiet ta’ kultura, politika, filantropija u xandir f’pajjizna, apparti artisti ta’ kull livell kemm Maltin kif ukoll mill-Italja, ir-Russja u n-Norvegja. Fost il-wirjiet li spikkaw insibu dawk minn persuni bi bzonnijiet specjali. Il-wirjiet tradizzjonali tal-Milied bosta drabi kisbu premjijiet gholjin f’konkorsi nazzjonali. L-Ghaqda thossha kburija li kull wirja li ttellghet gibdet mijiet ta’ ammiraturi minn kull qasam tas-socjeta Maltija u barranija.

F’temp ta’ ftit snin ir-Razzett tal-Markiz fil-Mosta sar Centru Kulturali miftuh berah ghal-livell nazzjonali u iktar. L-ghan originali filantropiku janima lill-Ghaqda tahdem biex tilqa’ kull aspett ta’ kultura minn kull qasam tal-hajja. Fl-2000 l-Ghaqda nghatat certifikat ta’ hajr bhala rikonoxximent ufficjali mill-gvern tar-Russja li rregala flimkien ma’ midalja specjali ‘Ghall-Hniena u l-Karita’, filwaqt li fl-2004 giet moghtija l-Onorificenza ‘Gieh il-Mosta’ mill-Kunsill Lokali tal-Mosta.

Sal-lum, l-Ghaqda Filantropika Talent Mosti qassmet ma’ Lm20,000 b'ghanijiet filantropici. L-Ghaqda titmexxa minn kumitat bi proceduri ta’ tmexxija li jipprovdu wkoll ghal shubija ta’ kulmin irid jinghaqad bhala membru ghal hlas ta’ Lm2 fis-sena. Din l-Ghaqda hi determinata li tkompli titghallem kif tista’ sservi ahjar ta’ nixxiegha kulturali ghal kulmin jixtieq appogg u kuragg fil-hajja ta’ kuljum. Il-President attwali huwa s-Sur Joe Bartolo.

Is-Sur Louis Vassallo
Vici-President

---

Il-Mosta Futbol Klabb

Il-Mosta Football Club twaqqaf ufficjalment fl-1935 u l-istorja tieghu nkitbet kemm-il darba. Illum wiehed sahansitra jista’ jidhol fis-sit elettroniku tal-Klabb u jsib hafna informazzjoni interessanti bhal rizultati, klassifici, messaggi, ktieb tal-mistednin, forum, u bosta ritratti fost’ohrajn.

Ghax sincerament nemmen li l-Mosta jixirqilha l-ahjar, f’din l-okkazjoni, xtaqt nikteb dwar suggett importanti li sar bzonnjuz u li jista’ jbiddel radikalment il-fulur tal-futbol fil-belt ghaziza taghna. Min ihobb u jifhem xi ftit fl-isports, jaqbel li l-atleti taghna ma jistghux jizviluppaw it-talenti taghhom u jaghmlu progress kompetittiv biex izommu l-pass mal-kbar, jekk ma jkollhomx facilitajiet adekwati fejn jipprattikaw id-dixxiplina sportiva li jhaddnu.

Forsi ahna l-Mostin fortunati li ghandna grawnd diga, izda issa sar necessarju li jinkesa bit-terf sintetiku. Progett ambizzjuz li zgur ser jibbenefika minnu kulhadd, b’mod specjali wliedna - tfal u zghazagh sportivi Mostin. Il-kumitat tieghi, li llum ghandu titolu fuq l-art, huwa mpenjat bis-shih biex ikompli dan il-progett u bhalissa ghaddejjin diversi rapprezentazzjonijiet biex din il-holma ssir realta.

(p.474) Matul dawn l-ahhar snin saru diversi xoghlijiet biex il-grawnd il-kbir, ghalkemm tar-ramel, jinzamm fl-ahjar kundizzjoni possibbli. Fost affarijiet ohra u gieli bl-ghajnuna ta’ xi benefatturi, gieli bl-ghajnuna tal-Kunsill Lokali u kemm-il darba permezz ta’ fondi tal-Klabb tal-Mosta tgholla l-livell tal-picc, thaffret sistema ta’ kanali ghall-ilma, u tqieghdu pajpijiet biex tissolva l-problema ta’ l-ilma kkawzata mix-xita. Saret ukoll sistema gdida ta’ dawl artificjali adekwata, mhux biss biex isir tahrig matul is-sena kollha, izda l-grawnd iddawwal bizzejjed biex ikun jista’ jilqa’ loghob kompetittiv. Tkabbru u gew irrangati d-dresingrums u kmamar ohra li llum qed jospitaw in-Nursery taghna. Infetah ukoll bar, gimm zghir u laundry, waqt li d-dawra tal-grawnd inghalqet b’cint ta’ wajer protettiv.

Din kienet l-ewwel fazi ta’ zvilupp tal-grawnd, bl-iskop li xi darba - nisperaw fil-futur qrib - il-wicc tal-picc jinkesa b’terf sintetiku. Kif tistghu timmaginaw dan huwa progett ambizzjuz li minnu jibbenefika kulhadd. Progett li jiswa’ somom konsiderevoli ta’ flus. Diga thazzew il-pjanti u saru laqghat ma’ diversi entitajiet interessati. L-Assocjazzjoni Maltija tal-Futbol (MFA) ukoll qablet li taghti s-sehem taghha biex tghin f’dan il-progett. Il-Kumitat Ezekuttiv tal-Mosta F.C. jaf bix-xewqa ta l-isportivi Mostin u l-komunita kollha Mostija. Jaf ukoll illi l-htiega li dan il-progett isehh mill-aktar fis possibbli ghall-gid ta’ l-isports fil-Mosta, partikolarment il-futbol. Izda jifhem ukoll li l-ispejjez u l-impenji huma kbar. Il-Klabb qatt ma dahal ghal progett jekk ma kienx konvint li dan jitlesta minghajr ma jkisser l-istess ezistenza tieghu. Ghalhekk nappellaw ghal darb’ohra lill-Kunsi11 Lokali, kuntratturi, negozjanti, benefatturi, agenti, bejjiegha tal-hwienet u fabbriki fil-Mosta biex flimkien ma’ l-ghaqdiet u residenti, jaghtu daqqa t’id u jsostnu din l-inizjattiva. Il-progett tal-grawnd bit-terf sar imminenti. Bl-ghajnuna ta’ kulhadd biss jistghu jgawdu wliedna u l-isports.

Is-Sur Joe Quattromani P.R.O.

---

Mosta Cycling Club

Storja ta’ Success

Il-Mosta Cycling Club twaqqaf fl-1953 minn socjeta ohra anzjana fil-Mosta u bi storja kbira, il-Grupp ta’ l-Iskawts tal-Mosta. F’dawk iz-zminijiet hafna membri ta’ l-iskawts kienu jipprattikaw l-uzu tar-rota regolari u b’hekk, is-Sinjuri Ganni Sammut u Charles Vella - it-tnejn Skawt Liders - flimkien ma’ ohrajn, waqqfu il-Mosta Cycling Club.

(p.475) Tul iz-zminijiet, sar hafna progress u fl-1989 u fl-1995 kienu gew ippubblikati zewg rivisti li koprew l-avvenimenti principali mill-1953 sa dak iz-zmien. Fl-2003, f’gheluq il-hamsin anniversarju tal-Klabb, giet ippubblikata rivista specjali dettaljata sena b’sena li kopriet l-altivitajiet l-aktar importanti u l-akkwisti tal-klabb sa mill-1953. Il-klabb issa dahal fil-hdax-il sena li ilu jippubblika l-gazzetta tal-Klabb kull xahar minghajr hlas, u l-kumitat huwa kburi li ghandu wkoll ghal dawn l-ahhar erba’ snin sit ufficjali tieghu fuq l-intemet. Is-Sur George Gauci huwa l-editur tal-gazzetta kif ukoll jiehu hsieb il-websajt.

L-isponsors principali, li huma tant importanti ghat-tmexxija tal-Klabb, tul dan iz-zmien kienu dawn: fl-1983 Oldham Batteries, fl-1987 Cementstone, fl-1996 Mapei u mill-2005 AF Sign Studio Ltd li ghadu sal-lum. Apparti dawn, il-klabb ghandu diversi ditti ohra li jghinuh bhalma huma: Magri Cycles and Spares, S&R (Handaq) Ltd, Gasan Approved, Vassallo Builders Group, Ballut Blocks Ltd, PowerBar u Philip Toledo Ltd. Matul iz-zmien il-klabb ircieva ghajnuna anke minghand Smart Supermarket, Sciclunas Woodworks, membri u individwi ohra.

Ghall-festa ta’ Santa Marija fil-Mosta, il-klabb ghal dawn l-ahhar sitta u ghoxrin sena, dejjem organizza tigrija fit-triq principali li saret maghrufa bhala ‘l-iSprints ta’ Santa Marija’ fejn il-klabb dejjem rebah il-maggoranza tat-trofej. Kull sena l-Klabb jorganizza wkoll tigrija ohra f'xi lokal vicin il-Mosta. Hemm koperazzjoni soda bejn il-Kunsill Lokali u l-Arcipriet tal-Mosta ma’ dan il-Klabb. tant li jghin u jorganizza maghhom attivitajiet ghaz-zghazagh Mostin u anke l-pellegrinagg li kulma jmur qed isir aktar prominenti.

Jigu organizzati diversi attivitajiet socjali ohra annwalment fosthom pasta nights, bar-bi-kjus, u girjiet hfief bir-rota. L-ikla annwali ssir f’nofs Dicembru fejn ic-ciklisti jinghataw tifkira ghall-participazzjoni taghhom matul l-istagun.

Il-klabb dejjem kellu l-maggoranza ta’ ciklisti jippartecipaw fil-kampjonati tal-Federazzjoni Maltija tac-Ciklizmu, u b’hekk, il-Klabb jikseb regolarment it-trofew aggregate tal-punli massimi. Il-pjazzamenti fit-tigrijiet tal-kampjonati dejjem ikunu sodisfacenti u diversi ciklisti kienu u ghadhom jirbhu l-kategorija taghhom.

Ma nistghux ma nsemmux il-kisbiet li ghamlu diversi ciklisti mil-klabb taghna f’dawn is-snin. Grupp mill-membri taghna dejjem ippartecipa f’tigrijiet fl-Italja maghrufin bhala Granfondo fejn il-korsa jkun fiha hafna muntanji ta’ altitudni gholja u iebsa. Huma jippartecipaw f’isem il-klabb u dejjem kisbu rizultati tajbin hafna u certifikati li spiccaw qabel il-hin massimu. Ohrajn ippreferew li jisfidaw muntanji rinomati ta’ hafna kilometri u ta’ altitudni gholja hafna bhalma huma Stelvio, Gavia, Mortirolo u ohrajn. Anke z-zghazagh taghna ppartecipaw f’tigrijiet (p.476) barra minn Malta. Fl-2007 huma hadu sehem f’tour taz-zghazagh apposta fl-Irlanda u diversi tigrijiet ohra fl-Irlanda ta’ Fuq fejn huma kisbu rizultati eccellenti.

Matul is-snin, spikkaw hafna ciklisti tal-Klabb, fosthom Joe Farrugia, Paul Magri, Albert Micallef, Emmanuel Tanti, Freddie Tonna kif ukoll John Magri. Ta’ min jirrimarka li John Magri rebah il-kampjonat nazzjonali hames darbiet (fl-1970, 1971, 1972, 1974 u 1975), u l-gieh Sportiv Nazzjonali fl-1971 u 1975. Huwa rebah ukoll l-iSportiv tas-Sena ta’ l-Ghaqda Kittieba Sports fl-1975. Ha sehem fil-Loghob Olimpiku fi Munich ta’ l-1972, u fl-1980 f’Moska kien Kowc tat-tim nazzjonali tac-ciklisti. Ha sehem ukoll f’sitt edizzjonijiet tal-Loghob tal-Pajjizi tal-Mediterran (1963 fl-ltalja, 1967 f’Tunis, 1971 fit-Turkija, 1975 f’Algiers, 1979 fil-Jugoslavja, 2001 f’Tunis) kif ukoll f’zewg edizzjonniet tal-Loghob ghal Pajjizi Zghar f’Cipru u f’San Marino. B’rizultat tal-wirjiet tieghu, fl-1998 gie onorat bl-Onorificenza Gieh il-Mosta.

Fil-prezent, ic-ciklista ta’ hmistax-il sena, James Dimech,li diga rebah il-kategorija tieghu ghal dawn l-ahhar sentejn, gie maghzul mill-Kumitat Olimpiku Malti biex jippartecipa fil-Youth Athlete Identification Scheme li qed tigi mmexxija mic-Centru ta’ Eccellenza fi hdan K.O.M. James Dimech huwa ukoll ic-Champion ta’ Malta tal-Mountain Bike fil-kategorija tieghu u ricentement mar il-Velodrom ta’ Manchester fejn attenda b’success kors biex sar l-ewwel Malti li gab licenzja biex ikun jista’ jsuq fuq it-trakk.

Roderick Muscat, ciklist iehor tal-Mosta Cycling Club, li bhalissa qed isuq ma’ klabb fil-Belgju li kien rebah il-kampjonat Malti fil-kategorija Elite fl-2005, kien iddistingwa ruhu wkoll meta rebah midalja tal-bronz fil-Loghob tal-Pajjizi Zghar gewwa Andorra fl-2005. Fl-2004 kien rebah it-tigrija prestigjuza Liege-Bastone-Liege fil-kategorija taz-zghazagh.

Il-klabb dejjem kellu kumitati habrieka, u dan jikkonfermah il-fatt li hu l-uniku klabb li ghandu l-premisis tieghu. L-ewwel President tal-Klabb kien s-Sur Karmenu Agius, u hadem hafna ghal snin kbar biex jistabbilixxi l-klabb u kien anke President tal-Federazzjoni Maltija tac-Ciklizmu bejn l-1972 u l-1978. Il-President attwali huwa Dr Aldo Vella li gie mahtur fl-1994, filwaqt li bhala Segretarju ghal dawn l-ahhar tlett snin huwa Frank Dimech. Dawn l-ufficjali, flimkien mal-membri kollha tal-Kumitat, ghandhom ghal qalbhom hafna l-Mosta Cycling Club u jahdmu ghall-gid tal-Klabb u tal-Membri kollha.

Is-Sur Frank Dimech
Segretarju

---

Kapitli ohra mill-ktieb

0. Introduzzjoni
1. Il-Parrocca fi hdan il-Knisja Kattolika Universali
2. L-Isqof Tumas Gargallo
3. Il-Kappillani u l-Arciprieti li kellha l-Parrocca tal-Mosta
4. Il-Mosta - 400 sena Parrocca
5. Dun Felic Calleja (1748-1833)
6. Zvilupp tad-Devozzjoni jew Kult lejn il-Passjoni ta’ Sidna Gesu Kristu fil-parrocca tal-Mosta
7. Pitturi fir-Rotunda tal-Mosta
8. Min huma L-Mostin?
9. ‘Il-Musta’ ssir ‘Mosta’
10. Il-Mosta fil-Kamra tad-Deputati
11. Il-Gvern Lokali fil-Mosta
12. Ir-rabta tas-Socjeta Filarmonika Nicolo Isouard mal-Parrocca Tal-Mosta
13. Aspett u Impenn Pulizjesk Mosti
14. Eroj Socjali: Xi Mostin ta’ l-Imghoddi u Hidmiethom
15. Minghand l-Ghaqdiet Mostin
16. Immagini Mostin