IL-MOSTA FIZ-ZMIEN IL-HAKMA TAL-KAVALLIERI TA' SAN GWANN

Michael A. Sant

Pubblikazzjoni tal-Kunsill Lokali Mosta, 1996.

Dan il-ktieb interessantissimu jinxtara mill-Kunsill jew mill-hwienet ewlenin. Din il-verzjoni digitali taf fiha xi differenzi mill-original minhabba problemi waqt l-iskanjar li minhabba r-rizorsi limitati ma kellix cans nivverifika ghal kollox u hi raguni ohra ghala wiehed ghandu jmur dirett ghall-ktieb meta jigi biex jiehu riferenzi minnu.

ZWIGIJIET FIL-MOSTA

(p.25) Mil-Liber Matrimoniorum, m’ghandniex xi nghidu, nitghallmu hafna dwar zwigijiet fil-Mosta. Ghalkemm ghal dan l-istudju qghadna l-aktar fuq is-snin 1630-50, xi taghrif dwar zwigijiet fi zmenijiet ohra fil-Mosta waslilna wkoll.

Bejn is-snin 1612 u l-1629 l-akbar ghadd ta’ zwigijiet fil-Mosta kien ta’ tnax (1625 u 1629) u l-izghar ghadd kien ta’ tnejn (1614). Bejn l-1630 u l-1650 l-akbar ghadd ta’ zwigijiet f’sena wahda tela ghal sbatax (1639) u l-izghar ghadd kien ta’ tlieta (1638). Nifhmuha mela ghaliex l-ghadd fis-sena ta’ wara tela ghal sbatax. [Ara Tabella XX]

Tabella XX: Ghadd ta’ zwigijiet 1612-1650

(p.76)

NUMBER OF MARRIAGES1
1612-1629		1630-1650
Year	Total	Year	Total
1612	8	1630	8
1613	5	1631	4
1614	2	1632	6
1615	7	1633	10
1616	6	1634	12
1617	6	1635	7
1618	4	1636	14
1619	6	1637	4
1620	8	1638	3
1621	8	1639	17
1622	8	1640	13
1623	8	1641	15
1624	5	1642	11
1625	12	1643	10
1626	3	1644	7
1627	8	1645	13
1628	3	1646	13
1629	12	1647	14
		1648	5
		1649	10
		1650	8

1. See A.P.M., M.L. I (1611-1701).

(Carmel Calleja, op. cit., tab. IX)

(p.25) Issa l-akbar ghadd ta’ zwigijiet kienu jkunu endogami, ta’ Mostin mal-Mostin. Zwigijiet endogami kienu wkoll ir-regola f’xi nahiet ohra rurali. Izda mhux f’kollha. Waqt li fis-Siggiewi, zwigijiet endogami kienu ta’ 61.8 fil-mija fil-perjodu 1750-1800 u fil-Mosta 58.1%, f’Hal Balzan il-percentagg kien biss ta' 24.4%, f Hal Kirkop 24.2%, f’Hal Lija 35.3% u f’Hal Ghaxaq 33.2%. F’Ghawdex, kif wiehed jistenna, ir-rata ta’ zwigijiet endogami kienet x’aktarx gholja, 53.3% (p.26) fix-Xewkija u 70.2% fl-Gharb.⁸⁴ Dawn il-figuri kienu xhieda li l-qawl Malti: “Baqra tajba tinbiegh f’pajjizha”, ma kienx inholoq ghal xejn.

Bejn l-1630 u l-1650 minn 204 zwieg b’kollox, 83 minnhom kienu ta’ barranin li hadu tfajliet Mostin. Il-guvintur, kif wiehed jistenna, gew l-aktar min-Naxxar (24 wiehed) u mir-Rabat (20). Izda gew ukoll minn inhawi ohra, maghduda 4 minn Ghawdex. [Ara Tabella XXI] Fi zmien meta l-missirijiet kienu x’aktarx jinnegozjaw iz-zwieg ta’ binthom nifhmu kif bdiewa jew rahhala Mostin irrangaw zwigijiet ma’ tfal “bil-ghaqal” sahansitra minn Ghawdex. Nghidu ahna fil-5 ta’ Frar 1636 l-Ghawdxi Lucium Cardona izzewweg lil Speranziam Camenzuli mill-Mosta.⁸⁵

Tabella XXI: Barranin li zzewgu fil-Mosta 1630-50

(p.77)

OUTSIDERS MARRYING AT MOSTA (1630-1650)1
Village/ Hamlet	Number
Naxaro	24
Rabato	20
Lia	9
Attard	8
Birchircara	4
Gozo	4
Gregorio (Gargur)	3
Dingli	2
Balzano	2
Curmi	2
Zebbug	1
Crendi	1
Sigievi	1
Singlea	1
Bordi	1
Total	83 Males
Total Number of Marriages	204

1. See A.P.M., M.L. I (1611-1701).

(Calleja, op. cit., Tab. X)

(p.26) M’ghandniex xi nghidu, guvintur Mostin ukoll kienu jizzewgu barra mir-rahal. Biex naghtu ezempju, bejn l-1750 u l-1797 wiehed u ghoxrin Mosti zzewweg Hal Lija u hdax-il Mosti iehor izzewweg is-Siggiewi. Mostin ohra zzewgu band’ohra.⁸⁶ Hadd mill-Mosta ma zzewweg tfajliet fl-Gharb jew fix-Xewkija f’dan il-perjodu, izda zwigijiet ta’ Mostin fi nhawi ohra t’Ghawdex saru. [Ara Tabella XXII]

Tabella XXII: Pajjiz l-irgiel gharajjes 1750-1797

(p.78)

(F. Ciappara, Marriage in Malta in the Late Eighteenth Century, 1988, p. 49)

(p.26) Kultant kien ikun hemm impediment ghaz-zwieg, x’aktarx minhabba illi l-gharajjes kienu jigu minn xulxin fil-qrib (konsangwinita). Izda gieli kien hemm impedimenti ohra minhabba relazzjonijiet sesswali (“ex acta fornicatio”) nghidu ahna m’omm jew oht l-gharusa. Impedimenti ohra setghu jsehhu meta l-gharus jew l-gharusa kien jew kienet parrinu/a fil-maghmudija jew fil-Grizma ta’ l-Isqof ta’ xi hadd fil-familja fejn sejjer jew sejra tizzewweg. U impediment iehor kien meta wiehed jizzewweg wahda li kien jghix maghha f’adulterju. Issa fil-Mosta bejn l-1750 u l-1800 insibu 16-il dispensa minn impediment minhabba konsangwinita u hamsa minhabba relazzjonijiet sesswali kif semmejna. Minhabba ragunijiet ohra ma nsibux impedimenti. Interessanti nqabblu dawn il-figuri ma’ dawk tal-Belt Valletta fejn l-ghadd hu wisq oghla u ma’ dawk ta’ Ghawdex fejn id-dispensi, l-aktar minhabba konsangwinita fiz-zwieg, kien wisq oghla.⁸⁷ [Ara Tabella XXIII]

Tabella XXIII: Dispensi taz-zwieg f’Malta 1750-1800

(p.79)

(F. Ciappara, 1988, p. 52)

(p.26) Xi zwigijiet f’Malta, bhal barra (ara I Promessi Sposi), kienu ta’ xejra klandestina. X’uhud kienu jichdu li jizzewgu lil dak li jkun ghazlilhom missierhom izda jippruvaw jizzewgu bil-mohbi lill-mahbub li jkunu ghazlu huma. Fil-Mosta, bejn l-1750 u l-1800, ma nsibux kaz wiehed ta’ zwieg klandestin. Daz-zwigijiet insibuhom l-aktar, kif (p.27) wiehed jistenna, fil-Belt Valletta u fit-Tlitt Ibliet.⁸⁸ Izda attentat biex il-mahbubin jissorprendu lill-kappillan u jzewwighom, sar fil-Mosta. Izda Dun Filippo Gugliermo Seychell induna illi l-kavalier bla voti Santnin u t-tfajla tieghu kienu qeghdin jistennewh. X’ghamel? Harbilhom minn daru baxx baxx billi ghaddielhom mill-bieb tal-gnien u mar il-Belt biex jghid kollox lill-Isqof.⁸⁹

Xi zwigijiet kienu poligami, meta wiehed mill-gharajjes kien diga mizzewweg lil ragel jew mara ohra. Fil-Mosta, ghallinqas bejn l-1754 u l-1785, ma nsibu l-ebda kaz bhal dan. L-aktar kazi komuni kienu fejn jidhlu l-barranin.⁹⁰ L-Inkwizituri kienu jkunu horox sewwa f’kazi bhal dawn.

Xi Maltin, kif semmejna, kienu jizzewgu barranin u dan kien isehh l-aktar fejn kien hemm l-aktar tahlit, jigifieri, ghal darb’ohra, fil-Belt Valletta u fit-Tlitt Ibliet. Ftit insibu kazi bhal dawn fl-irhula. Hadd mill-Mosta bejn l-1630 u l-1650 ma zzewweg barrani u trid tgharrex sewwa biex issib xi hadd li ghamel hekk fis-snin ta’ wara. Bejn l-1750 u l-1800 waqt li fil-Birgu, nghidu ahna, 40 mara zzewgu barrani, ma nsibu l-ebda tfajla minn Hal Balzan, Hal Lija, Hal Kirkop, is-Siggiewi jew il-Mosta li zzewget ragel barrani.⁹¹

Rari li xi Maltin kienu jizzewgu lsiera. Bejn l-1750 u l-1798 ma nsibu anqas kaz wiehed biss f’Hal Balzan jew Hal Kirkop. F’Hal Lija, f’Hal Qormi u fil-Mosta nsibu kaz wiehed biss ta’ lsir jizzewweg xebba Maltija. Fl-Imqabba fl-istess zmien insibu zewg kazi.⁹²

Normalment dari, bhal-lum, bniedem kien jizzewweg darba biss. Iz-zwieg ghal hajtek kollha. Izda fi zmien meta n-nies kienu jmutu x’aktarx zghar, irgiel kienu jintemmu fil-jasar u ma kinitx haga, l-aktar jekk tkun mara, li tghix wehidha, hafna kienu jizzewgu t-tieni u sahansitra t-tielet u r-raba’ darba. Qisu wiehed minn kull hames zwigijiet kien ikun it-tieni zwieg ghall-gharus jew l-gharusa. L-irgiel romol kienu jippreferu jiehdu xebbiet milli nisa romol bhalhom, waqt illi l-guvintur rari hafna kienu jizzewgu nisa romol. Bejn l-1750 u l-1798 minn total ta’ 954 zwieg fil-Mosta, 766 izzewgu ghall-ewwel darba, 37 guvni izzewweg armla, 109 xebbiet izzewgu rgiel romol u 42 armel hadu armla. Interessanti li nkunu nafu wkoll illi fil-Mosta hames irgiel izzewgu ghat-tielet darba. [Ara Tabella XXIV]⁹³

Tabella XXIV: L-ewwel zwigijiet u zwigijiet ohrajn

(p.80)

(F. Ciappara. 1988, p. 59)

(p.27) Fi zmien meta hafna Maltin kienu jsiefru barra minn Malta bhala bahrin fuq ix-xwieni ta’ l-Ordni jew fuq bcejjec merkantili, ghal (p.28) negozju ta’ kull xorta, biex jistudjaw barra pajjizna u x’naf jien, qabel jizzewgu Malta kien ikollhom jitolbu licenzja'mill-Kurja ta’ l-Isqof li turi li ma jkunux izzewgu qabel barra minn Malta. Insibu 3,251 applikazzjoni ghal din il-licenzja fl-ahhar nofs tas-Seklu 18. Il-kotra tat-talbiet 66.5% minnhom, kienu mill-ibliet marittimi tal-Belt, il-Furjana, il-Birgu, Bormla u l-Isla. Izda talbiet saru minn kull naha tal-gzira. Waqt li mill-Belt Valletta nsibu 735 licenzja, mill-Mosta ntalbu hamsa u ghoxrin.⁹⁴

Tabella XXV: Talbiet mill-Maltin imsefrin ghall-“iStato Libero”

(p.81)

Source. CEM. AO 779-836
(F Ciappara, 1988, p. 94)

(p.28) Xi rgiel kienu jsiefru u jghibu, jew imutu, jew jaqghu lsiera jew jaharbu minn arthom u marthom. In-nisa kienu ta' sikwit jitolbu biex jergghu jizzewgu jekk kien jirnexxilhom igibu xhieda li zewghom kien miet tassew. Insibu hafna talbiet bhal dawn l-aktar mill-Belt Valletta u mit-Tlitt Ibliet. Izda nsibu talbiet miz-Zejtun, minn Haz-Zebbug, min-Naxxar, minn Ghawdex - tista’ tghid minn kullimkien. Biss mill-Mosta ma nsibux kaz wiehed bejn l-1750 u l-1800.⁹⁵ Izda r-rahal jissemma b’xi mod f’dawn il-kazi. Nhar il-25 t’April 1751 Teresa Abela minn Hal Ghaxaq izzewget lil Felice Pace minn Bormla. Ftit wara z-zwieg, dan telaq minn Malta u tnax-il sena wara, fl-10 ta’ Dicembru 1763, hi talbet licenzja biex tkun tista' terga’ tizzewweg. Ix-xiehda li gabet, Saverio Cassar u Guzeppi Grixti, halfu illi waqt li kienu abbord bastiment Franciz qrib Martinique, iltaqghu ma' bicca tal-gwerra Ingliza u waqt il-glied li nqala’ 70 ragel mic-corma tilfu hajjithom, fosthom l-imsemmi Felice Pace li l-katavru tieghu twaddab il-bahar. Fuq dix-xhieda, Tereza ngnatat il-licenzja biex terga’ tizzewweg u nghaqdet fiz-zwieg ma’ certu Lazzru Vella mill-Mosta. X'gara izda? Nhar l-10 ta’ Jannar 1776 Dun Enrico Xikluna mill-Kurja ta' l-Isqof ta l-ahbar illi Felice kien gie lura f’Malta. Fit-13 tax-xahar Felice nnifsu deher il-Palazz ta’ l-Isqof u talab formalment li jerga’ jinghaqad ma’ martu. Hu stqarr illi x-xiehda li kienet tellghet martu l-anqas biss kien jafhom ghalkemm ammetta li hu u c-corma kollha abbord il-bastiment Franciz kienu ttiehdu prigunieri minn zewg bicciet tal-gwerra Inglizi waqt illi kienu jbahhru fl-ibhra territorjali ta' dak il-pajjiz. Fit-18 tax-xahar, Evangelista Barbara, mara ta’ 65 sena, u Dun Nikola Zammit, it-tnejn minn Hal Ghaxaq, gharfu lil Felice li kien aghma minn ghajn wahda. Fl-20 ta’ Jannar 1776 Teresa Abela giet ordnata biex titlaq lill-Mosti Lazzru Vella u tinghaqad mill-gdid ma’ l-ewwel ragel li kellha.⁹⁶

(p.29) Ghalhekk kemm fis-17-il seklu u kemm fit-tmintax, l-irgiel li kienu jitilqu minn Malta ma setghu qatt ikunu certi li meta jergghu lura se jsibu lil marthom tistenniehom bil-herqa. Izda lanqas in-nisa ma setghu jahilfu li zwieghom jigu lura, bla ma zzewgu darb’ ohra waqt li jkunu barra minn Malta, jew dak li jizzewgu, l-aktar jekk barrani, ma kienx diga mizzewweg.

Bhal-lum, mhux l-irgiel kollha, jew in-nisa kollha kienu fidili lejn marthom jew zewghom. U nsibu hafna kazijiet fl-arkivji tal-Knisja u f’dawk ta’ l-Inkwizitur ta’ adulterju. Fil-Mosta ma jissemmewx kazi bhal dawn ghat-tieni nofs tas-Seklu Tmintax. Kaz interessanti hu ta’ Lucia Sant minn Hal Gharghur li kien ikollha ggarrab l-umiljazzjoni li torqod fl-istess sodda ma’ zewgha Luqa u l-konkubina tieghu Roza.⁹⁷

Meta l-gharajjes kienu jizzewgu kienu jarmaw dar ghal rashom u rari nsibuhom joqoghdu ma’ xi genituri taghhom jew ma’ qrabathom. Kemm fl-irhula u kemm fl-ibliet, id-djar ma kinux skarsi u kien hemm min jibdel spiss fejn joqghod. Imbaghad, nghiduha, toqghod ma’ nies il-mara jew nies ir-ragel kienet haga mhux biss ta’ wgigh ir-ras izda kultant ta’ nkwiet serju. Giovanni Camilleri mill-Mosta kien joqghod fl-istess dar ma’ missier u omm martu. Meta f’Novembru ta’ l-1792 kellu xi jghid mal-mara tieghu Maria u milli jidher farfrilha xi daqqtejn, missierha u ommha qabzu fuqu, keccewh minn darhom u sahansitra wassluh lill-Inkwizitur Mons. Carpegna talli fir-rabja kien sabbat xi santi fl-art.⁹⁸

Nigu ghal hag’ohra. Hu twemmin fieragh li wiehed jahseb illi dan l-gharajjes kienu jizzewgu zghar. Analizi ta’ l-iStatus Animarum juri illi ftit, ftit ferm, kienu jizzewgu bejn il-15 u d-19-il sena. Il-ligi Maltija kienet taghti parir lill-missirijiet li jzewgu ’l uliedhom bniet meta jkollhom bejn l-20 u l-25 sena.⁹⁹ Harsa lejn xi zwigijiet fil-Mosta fis-17-il seklu [ara Tabella XXVI] turi illi l-bniet kienu jizzewgu, bejn wiehed u iehor, ta’ erbgha u ghoxrin sena. Tassew illi nsibu zewgt ibniet ta’ 14-il sena, Imperiam Mifsud li fl-1647 izzewget lil Antoninus Bucajiar u lil Catherina Xerri li fl-1650 izzewget lil Leonardum Guevara, izda mbaghad insibu nisa ta’ sahansitra 33 sena u nofs bhal Maria Xiberras li fl-1669 izzewget lil Paulum Deguevara.

Tabella XXVI: Eta taz-zwigijiet ghan-nisa

(pp.82-83)

1. See A.P.M., M.L. I (1611-1701), D.L. I (1612-1640), B.L. II (1630-1697). Indice di tutti Matrimoni celebrati nella Santa Parocchiale Chiesa della Musta.
2. The MS used is M.L. I (1611-1701).

(C. Calleja, op. cit., Tab. XIV.)

(p.29) Mill-ftit taghrif li ghandna nehduha illi l-guvintur kienu jizzewgu bejn wiehed u iehor ta’ 29 sena [Ara Tabella XXVII]. Kultant, bhal-lum, kienu jaqbzu t-tletin sena. Issa dix-xehta ta’ zwieg mhux bikri (p.30) tibqa’ tghodd ghat-tmintax-il seklu ghalkemm l-etajiet taz-zwieg donnhom jickienu xi ftit. Figuri ghall-Mosta m’ghandniex izda l-medja ta’ eta tal-bniet f’Hal Balzan bejn l-1750 u l-1798 kienet ta’ 22.6 u tal-guvintur tliet snin aktar, 25.8. Xi nisa, bhal-lum, gieli kienu jkunu ixjeh mill-irgiel. U guvintur minn klassijiet tat-tajjeb kienu x’aktarx jizzewgu aktar tard minn ulied il-haddiema.¹⁰⁰

Tabella XXVII: Eta taz-zwigijiet ghall-irgiel

(p.84)

1. See A.P.M. M.L. I (1611-1701), B.L. II (1630-1697). Indice di tutti Matrimoni celebrati nella Santa Chiesa della Musta.
2. The MS used is B.L. II (1630-1697)
3. The MS used is M.L. I (1611-1701)

(C. Calleja, op. Tab. XV.)

(p.30) Meta, xahar b’xahar, kienu jsiru l-aktar zwigijiet? Il-mudell qajla kien jitbiddel minn sena ghal sena. Fiz-Zmenijiet tan-Nofs kien hemm tliet zminijiet meta ma setax isir zwieg, izda l-Koncilju ta’ Trentu pprojbixxa c-celebrazzjoni taz-zwieg biss ghal zmien l-Avvent u zmien ir-Randan. Permess specjali li jista’ jsir iz-zwieg kien jinghata meta, nghidu ahna, ir-ragel kien jinhtieglu jitlaq mill-gzira, jew it-tfajla tohrog tqila u ma tkunx trid tinkixef. Bhal ma turi Tabella XXVIII, ix-xhur ta’ Dicembru (Avvent) u Marzu (Randan) kienu l-inqas popolari ghaz-zwieg. Mejju (mhux bhall-Ingilterra) kien xahar iehor mhux popolari biex wiehed jizzewweg fih minhabba s-superstizzjoni fiergha li hu xahar tad-dizgrazzji; “Mejju mirjieh, b’kull deni stennieh”. L-aktar li kienu jsiru zwigijiet, ghallinqas fil-Mosta, kien fil-faxxa ta’ xhur bejn Awissu u Ottubru.

Minn 36 zwieg li sehh fil-Mosta mnizzla f’Tabella XXVI, 13 saru f’Awissu, 8 f’Settembru u 9 f’Ottubru. F’Jannar u f’Lulju saru zewg zwigijiet biss u wiehed kull wiehed fix-xhur ta’ Frar u Novembru. F’Marzu, April, Mejju, Gunju u Dicembru ma sar lanqas zwieg wiehed.

Jekk issa naraw kif kienet il-qaghda bejn wiehed u iehor mitt sena wara, insibu li bejn l-1751 u l-1800 fil-Mosta l-aktar xhur popolari ghaz-zwieg kienu, f’din l-ordni, Ottubru, Settembru u Novembru, b’Mejju, Marzu u Dicembru l-inqas xhur popolari. Awissu jidher illi kien tilef postu minn kullimkien. Fi rhula ohra, izda, ix-xhur l-izjed popolari ghaz-zwieg mhux dejjem kienu bhal dawk tal-Mosta. [Ara Tabella XXVIII] Ix-xhur ta’ bla zwieg, m’ghandniex xi nghidu, jibqghu l-istess.

Tabella XXVIII: Xhur popolari ghaz-zwieg

(p.85)

Sources
Balzan - Lib. Matr. II (1682-1779), Lib. Matr. III (1780-1888)
Lija - Lib. Matr. III (1679-1754), Lib. Matr. IV (1755-1869)
Mosta - Lib. Matr. II (169l-1781), Lib. Matr. III (178l-1833)
Naxxar - Lib. Matr. II (1687-1800), Lib. Matr. III (1800-1814)
Siggiewi - Lib. Matr. III (1723-1784), Lib. Matr. IV (1784-1835)
(F. Ciappara, 1988, p. 46)

(p.30) Illum iz-zwieg isir quddiem l-altar maggur izda dari, bhal ma jiftakru x-xjuh taghna, ma kienx hekk. Fil-Liber Matrimoniorum tas-17-il Seklu, jixhdu li xi koppji biex iharsu xi legat taz-zwieg (“ad implendum legatum”) kienu jizzewgu f’xi altar tal-genb, x’aktarx wiehed minn tal-Konfraternitajiet tar-Ruzarju jew tas-Sagrament. Dan kien il-kaz ta’, nghidu ahna, Jacobum Sammut li zzewweg lil Paulinam Hibeijer, ta’ (p.31) Joannes Pulis u Catharinam Samut (7-10-1640), ta’ Domenicum Debono u Gratiam Busottil, ta’ Domenicum Fenech u Teresam Busottil, ta’ Salvu Fenech u Johannellam Fenech u ta’ xi ohrajn.¹⁰¹

REFERENZI

84. F. Ciappara, Marriage in Malta in the Late Eighteenth Century (Malta 1988), pp. 47-48.
85. Calleja (1973), p. 50.
86. Ara Ciappara (1988), Table 4.2 u 4.3, pp. 49-50.
87. Ibid.,pp. 5l-52.
88. Ibid., Appendix A, pp. 12l-123.
89. Ibid., p. 27.
90. Ibid., Appendix F, pp. 129-130.
91. Ibid.,p. 96.
92. Ibid., p. 47.
93. Ibid., p. 58 u Table 4.5. p. 59. M'ghandniex xi nghidu kienet haga aktar hafifa li armel jerga' jizzewweg milli armla ssib sieheb gdid. Izda armla wkoll gieli kienet issib terga' tizzewweg u l-aktar jekk kellha l-art jew il-flus.
94. Ara Ciappara (1988), p. 91 u Nota 1. Ara wkoll Tabella XXV.
95. 95 Ibid., p. 100 u Nota 65.
96. 96. AIM. Processi 131B. ff.632r-638v. ikkwotat minn Ciappara (1988), p. 101.
97. Ciappara (1988). p. 79.
98. AIM. Processi 136A. ff. 15r-19v ikkwotat minn ibid., p. 38.
99. Del Dritto Municipale di Malta, p. 115, par. VI.
100. Ciappara (1988), pp. 33-36.
101. Calleja (1973), p. 76.

---

Kapitli ohra mill-ktieb

0. Introduzzjoni
1. Studji demografici
2. Mosta issir parrocca
3. Hjiel ekonomiku
4. Hajja Socjo Religjuza
5. Ismijiet / Kunjomijiet
6. Zwigijiet
7. Twelidijiet
8. Imwiet
9. Gheluq
10. Appendici