EX ANNALIBUS MUSTAE

George Cassar, editur

Pubblikazzjoni tas-Socjeta Filarmonika Santa Marija Mosta f'gheluq l-100 sena (1905-2005) mit-twaqqif tas-Socjeta.

Dan il-ktieb interessantissimu jinxtara mill-Kazin Santa Marija. Din il-verzjoni digitali ma fihiex il-parti bl-Ingliz, u dik bil-Malti taf fiha xi differenzi mill-original minhabba problemi waqt l-iskanjar li minhabba r-rizorsi limitati ma kellix cans nivverifika ghal kollox u hi raguni ohra ghala wiehed ghandu jmur dirett ghall-ktieb meta jigi biex jiehu riferenzi minnu.

2. Is-Socjeta Santa Marija: minn Kazin ghal Socjeta Filarmonika

Joseph J. Camilleri

Arma Socjeta Filarmonika Santa Marija Mosta fl-1905.

(p.11) L-arma tas-Socjeta Filarmonika Santa Marija fl-1905.

(p.13) L-ewwel ktieb tal-minuti li gie f’idejja jkopri l-laqghat tal-kumitat u ohrajn generali bejn it-3 ta’ Frar 1935 u s-27 ta’ Frar 1995 – perjodu ta’ sittin sena.¹ Notamenti ta’ qabel l-1935 jew intilfu jew qeghdin ghand xi hadd, dan ghaliex il-Kazin jissemma’ wisq qabel. Per ezempju nafu li l-kumitat tas-Socjeta kien hallas £25 permezz tal-president is-Sur Cesareo Chetcuti bhala parti mill-ispejjez tax-xoghol li kien qieghed isir fil-gwarnicun tar-Rotunda bejn is-snin 1899 u l-1903.² Fis-7 ta’ Settembru 1908 u l-jum ta’ wara, il-Banda Santa Marija ghamlet zewg servizzi muzikali ghall-hlas ta’ £5.³ Dokument fl-arkivju tan-Naxxar juri li dik is-sena il-Banda hadet sehem ukoll fil-festa tan-Naxxar.⁴

Ghall-habta tas-sena 1900 is-Surmast Antonio Miruzzi ghamel zmien imexxi l-Banda⁵ kif ukoll ftit wara s-Surmast G. Micallef (1854-1914) minn Haz-Zabbar. Hemm referenza ghall-Banda ta’ L-Assunta fil-kazin taghha f’175, Triq il-Kungress Ewkaristiku.⁶

L-ewwel minuti kienu aktar notamenti ta’ dhul u hrug ta’ flus f’ammonti zghar. Jidher li dejjem kien hemm xi ftit ta’ dhul mill-bottegin. Interessanti xi dettalji bhal, per ezempju, il-permess biex jinzamm il-bottegin kien ghal xi zmien ta’ 7s 1d. Il-laqghat tal-kumitat lanqas kienu spissi ghax ma kinitx tinhass il-htiega. Interessanti wkoll il-fatt li bejn is-snin 1956 u 1980 il-minuti kienu jinzammu bl-Ingliz.

(p.12) Il-Kumitat ta’ wara l-gwerra. Mix-xellug ghal lemin (Wara): Guzeppi Sammut, Nazareno Sammut, Guzeppi Galea, Guzeppi Falzon, Elia Mifsud, Andrea Muscat, Carmelo Catania. (Quddiem) Guzeppi Vella, Pawlu Caruana, Andrea Scicluna, Gamri Vella, Salvu Calleja.

Kien hemm zmien ta’ pika bejn iz-zewg kazini tal-banda tal-lokal. Il-Banda Santa Marija taf il-bidu taghha meta inqala’ nkwiet bejn il-bandisti tal-Kazin Nicolo Isouard. Uhud telqu b’rizultat li trawmet banda ohra. Il-Kazini saru rivali u fis-sahna tal-piki qamu l-incidenti. Ir-rivalita u l-konfrontazzjoni hargu l-aktar fil-berah fil-festa ta’ San Guzepp ta’ l-1906. Jinghad li l-kwistjoni kollha (p.14) dwar min mit-tnejn kellu d-dritt ghall-precedenza. Tant sahnu l-irjus li, billi ma setax jintlahaq kompromess, il-purcissjoni ta’ dik is-sena kienet thassret. Kollox rega’ gie ghan-normal meta l-Banda Santa Marija ma baqghetx attiva ghalkemm il-kazin baqa’ miftuh ghall-membri.

lnteressanti l-fatt li ghalkemm jinghad li dan kollu gara fl-1911, fid-Daily Herald ta’ l-1927 hemm referenza ghall-Banda ta’ L-Assunta fil-kazin taghha fl-175, Triq il-Kungress Ewkaristiku. Fl-1921 infethet fil-kazin dik li bdiet tissejjah Il-‘camera di lettura.’ Kienu jiltaqghu fiha nies ta’ l-iskola, l-aktar professjonisti, qassisin u ghalliema, jiddiskurtu bejniethom, jaqraw il-gazzetti u jghaddu l-hin liberu taghhom hemmhekk. Fost l-ewlenin li kienu jmexxuha jissemmew l-aktar t-Tabib Ruzar Mizzi u s-Sur Carmelo Dimech. Fl-elezzjoni generali ta’ l-1932, it-Tabib Mizzi kien gie elett fl-Assemblea Legislattiva b’972 vot. Is-Sur Carmelo Dimech kien benefattur kbir tar-Rotunda - ghamel bi flusu ‘il-Monument’ tal-Gimgha l-Kbira (Kristu mejjet), ventartal u x-xoghol ta’ l-iskultura (kwadretti u ruzetti bl-induratura) fil-koppla.

Il-Kazin sab ruhu fi krizi fil-bidu tas-snin tletin. L-unika attivita kienet il-loghob tal-karti u l-kumitat kien maghmul minn tnejn min-nies. Jissemmew Marcell Vella u Guzeppi Bonnici li almenu rnexxielhom izommu l-bibien miftuhin. Sar sforz genwin biex il-qaghda titranga meta fl-1931, bl-inizjattiva tas-Sur Andrea Scicluna - persuna mahbuba u rispettata - inhatar kumitat gdid. Is-Sur Scicluna baqa’ president sa meta miet fl-1956. L-ewwel membri tal-kumitat kienu s-Sinjuri Gamri u Manwel Vella, Nazzareno u Guzeppi Sammut, Karmnu Catania, Elia Mifsud, Salvu Calleja u Guzeppi Falzon. (p.15) Dawn baqghu attivi ghal hafna snin.

Kazin Santa Marija Mosta lejn nofs is-seklu 20.

(p.15) Il-kazin Santa Marija ghal nofs is-seklu XX

Il-kumitat indahal biex jibda jiehu hsieb l-organizzazzjoni tal-festa ta’ l-Assunta - gbir ta’ flus fil-Hdud tul is-sena, u l-armar u t-tizjin tat-toroq. Dan l-inkarigu l-Kazin rega’ hadu fi zmien l-Arcipriet Dun Karm Sciberras (mahtur fil-25 ta’ Jannar 1943).

L-ewwel kumitat gdid sab ma’ wiccu ghadd ta’ problemi. L-akbar wahda kienet li meta ha f’idejh ic-cwievet sab kazin vojt u gheri minn kollox. La kien hemm ghamara u lanqas ma sab l-istrumenti tal-banda li suppost kienu merfughin. Il-kumitat ittanta jgib dak li kien nieqes billi fetah kawza fil-qorti. Il-persuni mharrka sostnew li kull ma kien hemm fil-kazin kien propjeta taghhom. Il-qorti tathom ragun. L-ispejjez tal-kawza kien harighom (p.16) il-president, is-Sur Scicluna, u rcevuta ta’ l-ewwel ta’ Jannar 1946 turi li l-ispejjez tal-kawza ta’ £67 15s 11d kien hadhom lura. Minn dawn ghamel offerta ta’ £2 13s 3d lill-Kazin.

Fi Frar 1940 il-kazin kien gie rekwizizzjonat mill-gvern biex fih jigu akkomodati refugjati li gew mill-Kottonera joqoghdu fil-Mosta matul il-gwerra. Wara tliet snin rega’ ghadda mill-gdid ghand il-kumitat (11 ta’ Gunju 1943).

Ghadd ta’ socjetajiet ghamlu talbiet biex jibdew jaghmlu uzu mill-kazin ghal-laqghat u attivitajiet taghhom. Jissemmew fil-minuti ftehim li sar mal-Mosta Athletics Football Club fl-1 ta’ Dicembru 1951, l-M.P.F.A. fl-10 ta’ Frar 1957, il-Mosta Stage Actors fis-6 ta’ Dicembru 1958, u z-Zghazagh Haddiema Nsara fil-13 ta’ April 1961. Dawn ma kinux accettati bi tmien voti kontra tlieta ghax kienu talbu li jidhlu kollha bhala soci. Il-Big Beaters (20 ta’ Settembru 1961), is-Shopkeepers’ Union (25 ta’ Settembru 1967), il-Girl Guides (1971), is-Cycling Club (4 ta’ Jannar 1975), u l-Mosta Gunners (28 ta’ Marzu 1975), ukoll kienu ghamlu talbiet. Il-minuti juru li l-kumitat kellu bosta disgwit mal-Mosta Gunners. Jidher mill-minuti tat-8 ta’ Settembru 1981 li s-serratura tal-bieb tal-kazin kienet giet mibdula ghax il-Gunners kienu naqsu milli jaghtu lura c-cwievet kif mitluba jaghmlu. Jidher li kienu gew ukoll imwiddba mill-pulizija.

Fil-Laqgha Generali tal-21 ta’ Jannar 1956, it-Tabib Frans Vella nhatar president tas-Socjeta, G. Vella sar segretarju, u Gamri Vella sar kaxxier. Il-Kazin beda kull ma jmur jigi aktar attrezzat, inxtara wkoll sett tat-televixin u gew organizzati tombli. Meta miet it-Tabib Vella, is-Sur Carmel Galea inhatar president (10 ta’Jannar 1965) u dam (p.17) f’din il-kariga sa meta rrezenja fis-7 ta’ Frar 1979. Bdew jigu organizzati attivitajiet bhal lectures, diskussjonijiet u ricevimenti ta’ l-okkazjoni. Bdew jinxtraw kuljum zewg gazzetti, l-Orizzont u Il-Haddiem flok Il-Berqa.

Kumitat rifondazzjoni Kazin Santa Marija Mosta 1985-86.

(p.18) Il-Kumitat tar-Rifondazzjoni 1985-86. Mix-xellug ghal-lemin (Wara): C. Bonello, R. Bonavia, A. Saliba, J. Falzon, N. Vassallo, E. Gatt, V. Galea, J. Mangion, C. Caruana, J. Agius. (Quddiem): J. Agius, V. Grech, Rev. R. Magri, A. Vella, Mro. R. Debattista, A. Magri, N. Buhagiar.

Fil-laqgha tal-kumitat li saret fis-7 ta’ Awissu 1979, il-kariga ta’ president ghaddiet ghand is-Sur Alex Vella. Izda fit-3 ta’ Marzu 1980 inhatar kumitat gdid fuq statut li kien ghadu kemm gie approvat. Il-Maggur Joe Vella kien gie propost bhala president nem con, u li jibqa’ fil-kariga ad vitam. Izda fl-14 ta’ Frar 1983 inhatar president is-Sur Alex Vella filwaqt li l-Maggur Joe Vella sar president onorarju ghal ghomru. Is-Socjeta bdiet kull ma tmur torganizza aktar ruhha, zdiedu l-membri u l-kumitati raw ucuh godda. Is-sala tal-kazin bdiet tinkera ghall-funzjonijiet bhal tigijiet u maghmudijiet.

Kronaka mir-rifondazzjoni tas-Socjeta

1985

Saru kuntatti mas-Surmast A. Coleiro li skont il-minuti ta’ l-14 ta’ Marzu, accetta li jidderiegi l-Banda.
Hareg permess biex is-Socjeta jkollha il-banka tal-lottu (13 ta’ Mejju).
Il-kariga ta’ assistent surmast giet moghtija lis-Sur Ronnie Debattista.
Partitarji offrew Lm5,000 bhala self.
Il-banka tal-lottu tnizzlet f’isem is-Sinjura Debattista (3 ta’ Gunju).
Meta s-Surmast A. Coleiro informa lill-kumitat li ma kellux hsieb jaccetta l-kariga ta’ surmast tal-Banda, din giet offruta lil Ronnie Debattista bit-tama li l-Banda taghmel l-ewwel harga ghall-Ghid (10 ta’ Gunju).
Dott. L. Grech, propjetarju tal-kazin oggezzjona li tigi organizzata banda.
Iz-zewg deputati lokali fil-Parlament Malti (p.19) gew mahturin presidenti onorarji.
Din kienet sena ta’ hidma - gie stallat televixin tal-kulur, mejda tal-biljard, bieb tal-kewba ghas-sala, il-lokal gie attrezzat. Inxtraw ghadd ta’ strumenti tal-banda u kien hemm sponsors ghall-marci. Kienu dahlu 88 membru gdid.
Il-kumitat u ghadd ta’ partitarji wrew hegga, u kien apprezzat fosthom is-sehem tas-Sur Nazzareno Vassallo li hadem bis-shih biex titwaqqaf il-Filarmonika.
Inqala’ disgwid bejn iz-zewg Kazini lokali kif turi l-ittra tas-16 ta’ Lulju 1985. Kienet saret stedina lill-Kazin Nicolo Isouard ghat-13 ta’ Awissu, ghall-okkazjoni tal-festa ta’ l-Assunta. It-twegiba turi li dik tqieset stedina fiergha u li tesprimi sentimenti ipokriti u ghalhekk ma gietx accettata. Saru akkuzi ta’ serq ta’ bandisti.
Fil-Laqgha Generali li saret il-Hadd, 31 ta’ Marzu 1985, li ghaliha kienu prezenti 11-il membru tal-kumitat u 57 soci, flimkien mas-Surmast A. Coleiro, gie emendat l-Istatut u gie deciz li s-Socjeta tiehu l-isem ta’ ‘Filarmonika Santa Marija,’ li tigi organizzata u tinzamm banda, u li l-hatra tal-kumitat tibda ssir kull sentejn. Il-laqgha dakinhar spiccat b’applawsi u hruq ta’ sfafar.
Inhatret kummissjoni biex tiehu l-inkarigu li taghmel l-arrangamenti fid-dettall ghat-twaqqif tal-banda. Inqraw l-abbozzi tar-regolamenti dwar il-hatra tas-surmast u l-assistent tieghu, bandisti u allievi, u dettalji ohra (17 ta’ Gunju).
Il-kumitat kellu laqgha ma’ l-Arcipriet ir-Rev. Dun J. Carabott, fejn saret talba biex il-banda tiehu sehem fil-purcissjoni tal-Gimgha l-Kbira u li l-marc ta’ filghodu jitqies parti integrali mill-festa. L-arcipriet wera li ma kellu xejn kontra li titwaqqaf banda izda beza’ li tinholoq xi bidla. Ghalhekk kien ser izomm ghajnejh miftuhin (22 ta’ Lulju).
Ittiehdet decizjoni dwar il-ftuh (p.20) mill-gdid tal-Kazin fid-9 ta’ Awissu 1986. Ghall-inawgurazzjoni kienu ser ikunu l-mistednin ewlenin il-President tar-Repubblika u Monsinjur Arcisqof (19 ta’ Awissu).

1986

Il-kumitat sahaq fuq il-politika ta’ hbiberija u kooperazzjoni li kellu hsieb jaddotta mas-socjetajiet kollha, l-aktar mal-Banda Nicolo Isouard u l-Ghaqda tan-Nar 15 ta’ Awissu (19 ta’ Jannar).
L-ewwel kuncert tal-banda sar fis-7:00 p.m. tat-18 ta’ Frar. Wara 75 sena l-Filarmonika Santa Marija daqqet l-ewwel darba nhar il-Gimgha, 28 ta’ Marzu, fuq iz-zuntier. Sar marc quddiem il-vara tal-Veronika. Il-banda kellha 53 bandist u 43 alliev.
Fost l-attivitajiet sar recording fl-istudjo ta’ Boffa fis-6 ta’ Mejju. Il-kazin gie affiljat ma l-Assocjazzjoni tal-Kazini tal-Banda (10 ta’ Ottubru), zdiedu 19-il alliev, u saru seba’ servizzi barra mill-Mosta. Saret esebizzjoni ta’ ritratti u Lejla Mostija li ghaliha attendew 280 ruh.

1987

Fil-25 ta’ Jannar is-soci kienu jghoddu 377.
Sehhet il-mewt tal-President Onorarju ad vitam, il-Maggur J. Vella (24 ta’ April).

(p.21) Il-kxif tal-lapida tar-rebh tal-konkors.

1988

Fil-konkors ghal Baned, il-Filarmonika giet fit-tieni post (16 ta’ Jannar).
Fil-Laqgha Generali gie deciz li tinbena fabbrika tan-nar (31 ta’Jannar). Il-kumitat wera interess li jixtri bicca art ta’ zewgt itmiem bejn iz-Zebbiegh u l-Bidnija ghas-somma ta’ Lm2,500.
Sar kuncert bil-partecipazzjoni tat-tenur A. Sapiano u l-baxx J. Vella Bondin (27 ta’ Marzu).
Twaqqfet il-Kummissjoni Nisa tas-Socjeta.

1989

Il-Filarmonika Santa Marija giet l-ewwel fil-Konkors ghall-Baned imniedi fil-25 Anniversarju tal-Indipendenza (27-28 ta’ April). Kienu hadu sehem il-Baned Beland (iz-Zejtun), Santa Marija (il-Qrendi), Santa Marija (il-Mosta), Nicolo Isouard (il-Mosta), Santa Katerina (iz-Zurrieq) u San Mikiel (Haz-Zabbar). Ir-rebha ta’ dan il-konkors giet imfakkra bil-kxif ta’ lapida fil-kazin.
Il-bdiewa ta’ l-inhawi harrku lill-kumitat biex iwaqqaf il-bini tal-fabbrika tan-nar (20 ta’ Lulju).

(p.22) Membri tas-Sezzjoni Piroteknika quddiem il-Kamra tan-Nar tas-Socjeta.

1991

Mons. B. Bezzina nhatar direttur spiritwali tas-Socjeta (6 ta’ Frar).
Il-ftuh tal-kamra tan-nar f’Wied Qannotta sar fl-1 ta’ Awissu.
Thejja programm ghall-okkazjoni tal-ftuh tal-fabbrika tan-nar tas-Socjeta (14 ta’ Awissu).

1992

Saret zjara mis-Salinas High School Cadets Band (USA) (27 ta’ Frar).
Kannizzata giet moghtija minn Vassallo Brothers Ltd. biex il-banda ddoqq tahta waqt il-marc ta’ filghodu.

1993

(p.23) Mro. Paul Busuttil gie mahtur surmast direttur tal-Banda.
Sar saggio mill-allievi fit-18 ta’ April 1993.
Saru ghadd ta’ diskussjonijiet kemm mal-Kazin Nicolo Isouard u kemm ma’ l-arcipriet rigward x’kellu jkun l-impenn taz-zewg baned fil-festa ta’ Santa Marija biex jitwettaq bilanc xieraq. Saret Laqgha Generali Straordinarja importanti fid-9 ta’ Mejju 1993 dwar il-kwistjoni. Fl-ittra tieghu l-arcipriet wera li ma qabilx mal-proposti tal-Kazin ghax hass li z-zmien ma kienx matur, lanqas qabel li z-zewg Baned jaghmlu marc fl-istess waqt. Jekk il-Filarmonika Santa Marija tiehu xi decizzjoni li twaqqa’ kull ftehim li kien hemm sa dakinhar, qal li l-Banda ma tithalliex tiehu sehem fil-purcissjoni u ma tibqax tithallas ghas-servizzi l-ohra. Intbaghtu mozzjonijiet lill-arcipriet kif approvati mill-Laqgha Generali u kopji taghhom intbaghtu lil Monsinjur Arcisqof u lill-vigarju generali (10 ta’ Mejju).

1994

Is-Sur Godfrey Mifsud, student-bandist mas-Socjeta, gie maghzul bhala t-tieni l-ahjar bandist f’konkors organizzat mill-Assocjazzjoni tal-Baned Maltin fil-25 ta’ Frar.

1995

Is-sena 1995 kienet karatterizzata b’hidma kontinwa kemm fejn tidhol il-filarmonika kif ukoll il-piroteknika. Il-Banda hadet sehem fil-purcissjoni tal-Gimgha l-Kbira, u fil-festi ta’ Santa Marija. tal-Qalb ta’ Gesu u fil-Milied.
Il-kumitat f’laqgha li kellu ma’ l-arcipriet iddiskuta l-possibilta li l-marc li taghmel is-Socjeta fuq l-inizjattiva u hlasijiet taghha, jibda jitqies bhala parti integrali tal-festa, liema proposta l-arcipriet wera li kien dispost li jikkunsidra jekk il-marc kellux jigi ssussidjat. Saru arrangamenti biex f’jum l-Assunta, il-Banda, waqt (p.24) il-purcissjoni iddoq l-’Ave Maria’ quddiem id-dar ta’ l-anzjani Pax et Bonum. Is-sehem tal-Banda fil-purcissjoni beda jintemm b’marc tul Triq il-Kungress Ewkaristiku.
Is-Sur Godfrey Mifsud gie moghti l-inkarigu bhala assistant surmast biex jibda jghallem lill-allievi l-istrumenti ta’ l-injam.
Fost attivitajiet, ta’ min isemmi sparatura li fiha hadu sehem 80 tiratur, u armar ta’ kannizzata ghal quddiem il-marc. Saru preparamenti biex jitfakkar l-10 anniversarju tat-twaqqif mill-gdid tal-filarmonika u jinkiteb innu biex jibda jindaqq f’okkazjonijiet specjali u jinhareg kassett ta’ marci godda u l-annwal (ktieb mahrug fl-okkazjoni tal-festa titulari). Is-sehem tal-piroteknika kien bhal dejjem ta’ livell gholi.

Sticker tfakkar 10 anniversaru rifondazzjoni Kazin Santa Marija Mosta.

(p.24) Sticker li tfakkar l-10 anniversarju.

1996

Fis-sena 1996 ta’ min isemmi r-regolamenti li saru dwar il-kiri tal-bottegin tas-Socjeta u kif il-kumitat kellu jirregola ruhu f’kazijiet ta’ funeral tal-membri tal-kumitat u tas-soci.
Fil-Konkors Nazzjonali ghall-Ahjar Bandist tas-Sena, il-bandist tas-Socjeta (p.25) is-Sur Godfrey Mifsud gie fl-ewwel post. Il-kumitat tah ukoll trofew ta’ tifkira. Is-Surmast Paul Busuttil rregala sett ta’ hames marci. Is-Surmast Ronnie Debattista ta kompozizzjoni muzikali komposta minnu. Is-Sur P. Fenech irregala zewg marci ohra. Il-Kunsill Lokali tal-Mosta, fit-tieni anniversarju mit-twaqqif tieghu, offra Lm60 lis-Socjeta biex tinxtara muzika. Bdew jigu moghtija zewg trofej u zewg tazzi lill-bandisti l-aktar li jippromettu u li jattendu regolarment ghall-kuncerti.
Fost l-attivitajiet, ta’ min isemmi r-rekording ta’ sett marci godda, ikla moghtija mill-president f’isem il-kumitat lill-eks-Sindku ta’ California Doris Morse, u l-programm kbir bil-filarmonika fi Triq il-Kungress Ewkaristiku sewwa sew quddiem il-kazin fid-9 ta’ Awissu, fl-10 anniversarju tar-rifondazzjoni tal-filarmonika. Sar ukoll programm fuq il-plancier fil-125 anniversarju tal-konsagrazzjoni tar-Rotunda, u programmi ohra muzikali fl-okkazjoni tal-ftuh tas-Sala tal-Komunita. Sar ukoll arkivju ghall-muzika mahdum minn Vassallo Joiners.
Il-kumitat tas-Socjeta Filarmonika Nicolo Isouard kien mistieden fl-okkazjoni tal-125 anniversarju tat-twaqqif ta’ dik il-Banda.
Inhatru aktar presidenti onorarji, il-Membri Parlamentari s-Sur Edwin V assallo u Don. Angelo Farurgia kif ukoll is-Sur C.M. Scicluna.
Dik is-sena bdiet il-hidma tal-kumitat biex ir-relazzjoni bejn iz-zewg socjetajiet muzikali fil-Mosta tissahhah aktar. Ghalhekk il-kumitat hejja kodici ta’ etika li dan intbaghat lill-Kazin Nicolo Isouard. L-arcipriet u s-sindku gew infurmati b’din l-inizjattiva.
Il-hidma sabiex jigu ccarati u miftiehma x’kellhom ikunu r-relazzjonjiet u l-imgieba bejn iz-zewg Kazini ssoktat. Saret laqgha bejn is-Sur J.J. Camileri, vici-president (p.26) tas-Socjeta Filarmonika Santa Marija u s-Sur J. Cauchi, president tas-Socjeta Filarmonika Nicolo Isouard, b’mod specjali dwar il-partecipazzjoni taz-zewg Baned fil-festi ta’ Santa Marija u l-Gimgha l-Kbira.
Tfassal ftehim, izda kien hemm nuqqas ta’ qbil, ghax, filwaqt li s-Socjeta Santa Marija riedet li dan il-ftehim jibqa’ validu sal-hatra ta’ arcipriet gdid, is-Socjeta Nicolo Isouard riedet li jibqa’ jghodd ghal zmien indefinit. Meta t-terminu ta’ zmien indefinit gie rtirat, iz-zewg Socjetajiet ghamlu proposti flimkien lill-arcipriet dwar hlasijiet ta’ servizzi pendenti.
Biex il-kumitat jaggorna ruhu aktar dwar din l-inizjattiva, is-Sur J.J. Camilleri kellu laqgha mas-Sur Azzopardi, segretarju tas-Socjeta San Guzepp tal-Hamrun, li tah dettalji dwar il-kuntratt notarili li kellhom mas-Socjeta San Gejtanu. L-informazzjoni utli serviet ta’ gwida ta’ kif il-kumitat jagixxi billi l-kaz li dahal ghalih kien simili.

Arma sezzjoni zghazagh Kazin Santa Marija Mosta.

(p.28) L-arma tas-sezzjoni zaghzagh.

1997

Saret laqgha mal-president tal-Kazin Nicolo Isouard, is-Sur J. Cauchi, dwar abbozz ta’ ftehim. Ghall-Kazin Santa Marija, il-membri kienu s-Sinjuri Alex Vella (president), J.J. Camilleri u Giovanni Chetcuti. Is-Sur Cauchi ma accettax il-proposta li saret li tghid li l-ftehim milhuq kellu jibqa’ validu sakemm l-arcipriet prezenti jibqa’ fil-hatra tieghu ta’ arcipriet tal-Mosta. B’rizultat ta’ nuqqas ta’ qbil, dan l-abbozz ma sarx ftehim dwaru. Lanqas ma giet accettata mill-president tas-Socjeta Filarmonika Nicolo Isouard il-proposta li fil-purcissjoni ta’ Santa Marija l-baned jolternaw billi jdoqqu sena kull wiehed u b’hekk jigu ffrankati hafna spejjez.
Dwar ftehim li kien sar bejn iz-zewg baned tal-lokal, ma ntlahaqx qbil biex iz-zewg Socjetajiet imorru jkellmu lill-arcipriet. Gie deciz li rapprezentanti tal-kumitat tal-Kazin Santa Marija xorta (p.27) wahda jmorru jkellmuh u jindikaw l-ammont ta’ zbilanc li kien hemm f’kull attivita.
Il-gabra li saret ghax-xoghol tan-nar kienet tammonta ghal Lm2,090. Il-flus ghall-hlas tal-bandisti tul is-sena kien ser jilliaq Lm2,963.
Kien hemm 24 alliev jitghallmu l-muzika.
Twaqqaf bold editorjali maghmul mis-Sinjuri J.J. Camilleri, Joe Borg, Philip Borg, Tony Camilleri, Manwel Schembri u Mario Vassallo biex jiehu hsieb il-pubblikazzjoni tal-ktieb tal-festa.
Is-Sur Joe Fenech offra lis-Socjeta 130 badge ghall-brieret tal-bandisti. Il-kumitat iddecieda li jiehu sehem bil-banda fil-festa tal-Qalb ta’ Gesu jekk tithallas.
Dizgwid ma’ l-arcipriet dwar sehem il-banda li kellha ddoqq fit-30 ta’ Gunju. Billi l-bandisti kienu diga maqlughin, gie deciz li l-banda ddoqq ghall-hlas ta’ Lm100 allavolja kienu ntallbu Lm250.
Nuqqas ta’ qbil ma’ l-Ghaqda tan-Nar 15 ta’ Awissu dwar l-insurance. Is-soltu l-arcipriet kien ihallas polza wahda ghaz-zewg ghaqdiet. Din id-darba, is-socjeta l-ohra ghamlet insurance ghaliha.
Laqgha ma’ l-arcipriet li fiha gew diskussi l-ispejjez tas-Socjeta rigward il-banda u dwar il-hlas baxx li kien jaghti hu. L-arcipriet irrisponda li f’nahat ohra l-baned tar-rahal ma jithallsux. Gie deciz li jsir programm ta’ attivitajiet li l-banda ddoqq meta tkun mistiedna mill-arcipriet biex jkunu jafu jekk hux bi hlas jew b’xejn.
Il-bagitt tan-nar minn Awissu sa Awissu kien ta’ madwar Lm3,000.
Id-ditta Transmec sponsorjat t-shirts ghall-bandisti ghall-marc ta’ filghodu u ghas-sezzjoni tan-nar. Il-kumitat innomina ghall-onorificenza ‘Gieh il-Mosta’ lis-Sur Giovanni Chetcuti u lil Dun Ang Camilleri. Ghall-festin li kellu jsir fid-29 ta’ Lulju fl-okkazjoni tal-festa (p.28) ta’ Santa Marija gew mistiedna l-kumitat tal-Banda Nicolo Isouard u 375 persuna.
Intlahaq ftehim ma l-Ghaqda tan-nar 15 t’Awissu dwar il-programm tal-hrug tan-nar fil-festa ta’ Santa Marija. Gew iccarati numru ta’ punti li setghu holqu kontroversja.

1998

Giet imwaqqfa s-Sezzjoni Zaghzagh li wrew ix-xewqa li jibdew jaghtu l-kontribut taghhom bhal per ezempju jorganizzaw kompetizzjonijiet tal-biljard u jaghtu sehemhom fil-marc ta’ fil-ghodu nhar l-Assunta billi jipprovdu armar gdid. Gew moghtija fondi u setghu jkunu rapprezentati fil-kumitat.
Fil-laqghat tal-kumitat ta’ sikwit saru diskussjonijiet kif tkun organizzata l-filarmonika.
Is-Sur Leli Borg inhatar president onorarju ghal ghomru.
Il-gabra tas-sena li saret lahqet Lm2,000.
Benefatturi taw donazzjonijiet ghas-sezzjoni piroteknika: Novita Lm500, is-Sur Nazareno Vassallo Lm200, is-Sur Lino Scicluna Lm690, u kontribuzzjonijiet individwali Lm620.
Saru ligijiet godda dwar l-ghaqdiet tan-nar. Ghalhekk is-sezzjoni tal-Kazin hatret l-avukat taghha. Kien hemm laqgha mas-sindku u l-vici-sindku (p.29) fil-kazin li taw rapport tal-hidma li wettaq il-Kunsill Lokali matul l-ahhar erba snin. Il-Kunsill ta’ donazzjoni u wieghed kull ghajnuna lis-Socjeta fis-snin li gejjin.
Fi Frar ta’ din is-sena saret Fiera.
Il-kumitat kien kuntent li x-xoghol fuq il-fabbrika tan-nar kien miexi b’rittmu mghaggel.
Thabbret il-mewt tal-membru habrieki tal-kumitat Emmanuel Gatt. Il-banda hadet sehem fil-funeral tieghu.
Giovanni Chetcuti rrezenja minn segretarju.
Beda x-xoghol fuq l-arkivju.
Fuq talba ta’ sid tal-kazin saret revizjoni tal-kera. Skond ftehim li sar, revizjoni ohra kellha ssir wara seba’ snin.

1999

Matul is-sena 1999 baqghu jsiru l-attivitajiet u hidma shiha kemm mill-Filarmonika u kemm mill-piroteknika. Sehem shih fil-festa, l-aktar f’Santa Marija bil-marci brijuzi, b’mod specjali dak ta’ filghodu, u bil-partecipazzjoni fil-purcissjoni u l-ispettaklu tal-loghob tan-nar fl-art u fl-ajru ma naqasx. Il-Banda hadet sehem fil-Milied, fic-celebrazzjonijiet tal-festi tal-Millennju fil-belt Valletta, kif ukoll fic-celebrazzjonijiet tal-Millenju organizzati mill-Kunsill Lokali kemm bil-banda, kif ukoll bil-hruq tan-nar, flimkien ma’ l-Ghaqda tan-Nar 15 ta’ Awissu.
Kompla t-taghlim tal-muzika ghall-allievi. Komplew il-kuntatti mas-Socjeta Nicolo Isouard dwar il-ftehim ta’ etika bil-ghan li nzommu relazzjonjiet tajbin bejnietna u l-bandisti. Sar hafna progress. Fil-latt, bi ftehim mas-Socjeta Nicolo Isouard, gew riveduti l-hlasijiet li jsiru ghall-partecipazzjoni fil-Gimgha l-Kbira. Dawn it-trattattivi kellhom jissuktaw. Saru wkoll tentattivi mas-sidien tal-kazin biex isir tibdil strutturali fil-post.
Is-Sur Edwin Bonavia, konslu (p.30) Onorarju ta’ San Francisco, inhatar president onorarju.

2000

Tul is-sena 2000 issahhet is-Sezzjoni Zaghzagh tas-Socjeta, u zdiedu s-servizzi tal-Banda. Is-servizzi muzikali kienu jinkludu sehem fil-festi lokali tal-Milied, il-Gimgha l-Kbira u Santa Marija, u fil-Marsa, Burmarrad, il-Fgura, il-Gzira u l-Bidnija.
Ghall-proposta li jigi stallat mobile phone transmitter li dwaru kien sar ftehim u li kien diga beda x-xoghol fuqu, sid il-kazin, insista biex ix-xoghol ma jsirx. Dwar talba lis-sid dwar tibdil strutturali fuq pjanta tal-perit Valerio Schembri, is-sid ma hassx li kellu jaccetta din il-proposta.
Intwera l-hsieb li ssir lapida ta’ l-irham biex tfakkar il-presidenti u surmastrijiet diretturi tal-Banda.

Iz-zewg baned tal-Mosta flimkien fl-Isvizzera.

(p.30) Il-Baned Santa Marija u Nicolo Isouard flimkien fl-Isvizzera.

2001

Fis-sena 2001 ta’ min isemmi l-hatra tas-Sur Saviour Spiteri bhala konsulent tal-banda, u r-ringrazzjamenti tal-kumitat lis-Sur Leo Grech tal-Paramount Garages talli dejjem pprovda transport ghall-bandisti bla hlas.
(p.31) L-attivitajiet tal-banda, barra dawk tas-soltu, inkludew: programm fid-djar ta’ l-anzjani fil-Mosta; il-partecipazzjoni fl-okkazjoni taz-zjara tal-Papa Gwanni Pawlu II; u s-sehem shih fl-okkazjoni tal-50 anniversarju tas-sacerdozju ta’ Mons. Bartilmew Bezzina, direttur spiritwali tas-Socjeta. Saret wirja b’tema Marjana fis-Sala tal-Komunita. Saret proposta biex fil-purcissjoni ta’ Santa Marija l-baned jalternaw u jdoqqu sena iva u sena le.
Dik is-sena l-presidenti onorarji tas-Socjeta kienu: ir-W.R. Joe Carabott u s-Sinjuri M. Falzon, J. Gatt, G. Gatt, L. Gatt, A. Farrugia, F. Micallef, C.M. Scicluna, E. Bonavia, C.L. Spiteri, C. Vassallo, u E. Vassallo. Il-membri onorarji kienu: is-Sinjuri V. Grech, R. Bonavia u P. Fenech.
Bdew isiru arrangamenti ghall-programm bis-sehem tal-Banda gewwa Ginevra fl-Isvizzera. Kontingent maghmul minn bandisti mis-Socjeta Filarmonika Santa Marija u mis-Socjeta Filarmonika Nicolo Isouard marru l-Isvizzera bejn it-28 ta’ Novembru u t-2 ta’ Dicembru u daqqew f’servizzi gewwa Ginevra bhala parti mill-programm ‘Malta Crossroads of Civilisations’ imtella’ mill-Gvern ta’ Malta.

2002

Tul is-sena 2002 sar programm bandistiku nhar Hadd il-Palm, u marc fil-Belt Valletta bhala parti mill-Festival tan-Nar (10 ta’ Mejju). Il-banda daqqet marc fil-festi tac-celebrazzjoni tal-promozzjoni ghall-Premier Division tat-tim lokali ta’ Mosta F.C. Ghamlet ukoll marcijiet fid-9 ta’ Awissu u fil-granet tal-festa titulari ta’ Santa Marija u fil-Gimgha l-Kbira. Hadet sehem fil-funeral ta’ l-eks-bandist tas-Socjeta Lorry Attard. Ghall-okkazjoni ta’ ‘Jum il-Mosta,’ fil-15 ta’ Settembru. hames bandisti tas-Socjeta flimkien ma’ hamsa ohra mis-Socjeta Nicolo Isouard, iffurmaw (p.32) ‘Brass Ensemble’. F’Ottubru l-Banda daqqet fil-funeral tal-President ad vitam is-Sur Guzeppi Grech.
Fit-30 ta’ Mejju l-President ta’ Malta Guido de Marco ghamel zjara lill-Kazin.
Victor u Leo Grech u Raymond u Paul Bonavia rregalaw standard gdid lis-Socjeta.

2003

Fit-18 ta’ Jannar is-Socjeta hadet sehem bil-banda flimkien mas-Socjeta Nicolo Isouard fil-ftuh tac-centru ta’ matul il-jum ghall-anzjani fil-Mosta.
Inhatru presidenti onorarji ohra: is-Sinjuri Lino Bartolo, Leo Grech, Pawlu Camilleri, Valerio Schembri, Joe De Martino, Michael Attard, Ganni Bonnici u Vince Farurgia.
Gie deciz li l-presidenti tas-socjetajiet lokali (barra dawk politici) jitqiesu bhala membri onorarji tas-Socjeta.
Fost l-attivitajiet jissemmew wirja mtella mis-Socjeta f’lokal fi Pjazza Rotunda fil-Gimgha Mqaddsa, imrewha kbira gdida nawgurata fil-marc tad-9 ta’ Awissu, flokkijiet bl-arma tas-Socjeta mis-Sezzjoni Zghazagh u uniformi gdida tax-xitwa ghall-bandisti. Saret ukoll open day fil-fabbrika tan-nar tas-Socjeta. Kien hemm ukoll proposta biex is-Socjeta tixtri qabar ghall-htigijiet tas-soci. Tkomplew in-negozjati ma’ sid il-kazin dwar tibdil strutturali propost.
Is-Sur Armand Galea avvicina lis-Surmast Ray Sciberras biex jikkomponi oratorju fuq kitba ta’ J.J. Camilleri ghas-Socjeta. Dan kien se jigi sponsorjat mis-Sur Galea. Dan il-progett gie mwettaq u l-oratorju ‘Il-Ghid ta’ l-Assunta Lilek Marija’ kellu jizzanzan fic-celebrazzjonjiet tal-100 sena mit-twaqqif tas-Socjeta fl-2005.
Fit-28 ta’ Dicembru sar saggio ghall-allievi u l-bandisti tal-post fis-Sala tal-Komunita, serata li kienet success.

Banda Santa Marija tal-Mosta f'San Remo l-Italja.

(p.33) Il-Banda Santa Marija f’San Remo, l-Italja, flimkien mal-karru li rrapprezenta lil Malta.

(p.34) Is-Sur Alfred Magri (it-tielet mix-xellug) rebbieh ta’ ‘Gieh il-Mosta’ 2004.

2004

Saret stedina biex bejn it-22 u l-25 (p.33) ta’ Jannar 2004 is-Socjeta tippartecipa fil-Festival tal-Fjuri u l-Konkors ghall-Baned gewwa l-belt ta’ San Remo fl-Italja. Is-Socjeta tellghet kontingent ta’ erbghin bandist u tfajla li rrapprezentat lil Malta fuq karru tal-fjuri bit-titlu ‘Malta Porta del Oriente’ li mexa mal-banda taghna. It-tfajla, is-Sinjorina Joyce Gatt, rebhet il-konkors ‘Miss San Remo in Fiore 2004.’
Il-Comune di Ragusa stiednu lis-Socjeta ghall-festival li kellu bhala tema l-vicinanza kulturali li tezisti bejn iz-zewgt ibliet ta’ Ragusa u l-Mosta. It-tema principali ta’ din l-okkazjoni kienet ‘Cosi Lontani ...Cosi Vicini.’ Is-Socjeta tellghet ensemble ta’ tmien elementi taht id-direzzjoni tas-Surmast Direttur Paul Busuttil.
Fis-16 ta’ Settembru nghatat l-onorificenza ‘Gieh il-Mosta’ lil wiehed mill-membri tal-kumitat. Dan kien is-Sur Alfred Magri, kaxxier tas-Socjeta u direttur tas-Sezzjoni Piroteknika.

2005

Is-Socjeta Filarmonika Santa Marija ticcelebra l-100 anniversarju mit-twaqqif taghha bhala ghaqda muzikali fl-1905.
Saru numru ta’ attivitajiet biex jikkommemoraw dan l-avveniment. Ta’ importanza kbira kien it-tishieh tal-kazin li nghata dehra gdida.

Gheluq

Il-kumitat centrali, is-Sezzjoni Piroteknika, is-Sezzjoni Zghazagh, u d-diversi kummissjonijiet (tal-banda, tal-kultura, u ta’ l-attivitajiet socjali u gbir ta’ fondi) flimkien mas-surmast, assistant surmast, ghalliem ta’ l-allievi, bandisti u allievi, ma naqsux mill-hegga u l-hidma taghhom li ma taqta’ xejn, biex jaraw lis-Socjeta timxi dejjem aktar ‘il quddiem u tkun minn ta’ quddiem nett ghall-gid tal-Mosta.
Sar bil-wisq aktar xoghol minn dak li semmejna hawn.

Riferenzi